Ergste bazen op je beeldscherm

Bazen zijn er natuurlijk in alle soorten en maten, van meelevend tot ongeïnteresseerd, van charismatische leiders tot gladjakkers. De karikaturale baas die het leven van zijn werknemers tot een hel maakt, leent zich het beste voor een glansrol op het witte doek. Dat blijkt ook uit onderstaand overzicht van de bazen die je niemand toewenst, maar waar we met z’n allen wel van smullen in de film of in tv-series.

Miranda Priestly (Meryl Streep) in The devil wears Prada Hoofdredacteur van een toonaangevend modemagazine die er een gekmakend weekschema op nahoudt en wier omgang met medewerkers grenst aan psychische mishandeling. The devil wears Prada is gebaseerd op het gelijknamige boek van Lauren Weisberger, die het verhaal grotendeels baseerde op haar ervaringen bij de Amerikaanse Vogue. Priestly zou zijn gemodelleerd naar ’s werelds bekendste fashonista en ijskonijn Anna Wintour. Gebruikt haar assistentes als kapstok (voor haar vele jassen) en loopjongen (voor haar magere lattes zonder schuim).

Gordon Gekko (Michael Douglas) in Wall Street Bekendste baas uit de financiële wereld, gespeeld door Michael Douglas die een Oscar voor zijn rol won. Zijn uitspraken – greed is good – zijn berucht en vormen nog altijd een inspiratiebron voor bankiers en beurshandelaren. Gekko koopt bedrijven op om ze in stukjes, en met winst, weer te verkopen. Gebruikt zijn medewerkers om zelf meer rijkdom te vergaren. If you need a friend, get a dog.

Franklin Hart jr. (Dabney Coleman) in Nine to five Baas die het #metoo-tijdperk niet zou overleven. De film kwam uit in 1980, toen seksistische opmerkingen en uitbuiting van vrouwen nog heel gewoon waren. Daar maakt Franklin Hart jr. maximaal gebruik van. Tot drie vrouwelijke medewerkers, onder wie Dolly Parton, die ook tekende voor de gelijknamige titelsong, er genoeg van hebben en hem ontvoeren. Terwijl ze hem gevangen houden, voeren ze op kantoor hervormingen door, waaronder gelijke beloning voor man en vrouw – hun tijd ver vooruit.

Katharine Parker (Sigourney Weaver) in Working Girl Deze zakenvrouw laat een klassiek staaltje kantoorpolitiek zien: het idee van een collega stelen en zelf met de eer gaan strijken. In Working Girl komen de ideeën ook nog eens van haar eigen secretaresse Tess McGill, die ambitie toont en aan wie Parker de belofte doet haar te helpen met haar carrière. Totdat McGill zulke goede voorstellen doet, dat haar baas uit lijfsbehoud haar belofte breekt.

David Brent (Ricky Gervais) in serie The Office Een genot voor de kijkers, maar de hel voor zijn medewerkers. David Brent, middenmanager bij een Britse papierfabrikant, wil zowel vriend als coach zijn van zijn ondergeschikten in deze mockumentary (comedy verpakt als documentaire). Totaal gebrek aan zelfinzicht: hij denkt dat zijn medewerkers hem grappig vinden én naar hem opkijken als een leider, terwijl ze hem in werkelijkheid arrogant en achterbaks vinden.

Mr. Burns in serie The Simpsons Ultieme parodie op de rijke, inhalige baas die weinig op heeft met het concept ‘werknemer’. Dat hij de namen van zijn werknemers, onder wie ook Homer Simpson, maar niet wil onthouden, is daarvan een tekenend voorbeeld. Als eigenaar van Springfield Nuclear Power Plant is hij alleen geïnteresseerd in het vergroten van zijn eigen macht en rijkdom, zonder oog voor veiligheid en welzijn van zijn medewerkers. Zijn assistent Smithers die nooit een moment van zijn zijde wijkt, is zijn enige bewonderaar.

Blake (Alec Baldwin) in Glengarry Glen Ross Succesvolle zakenman Blake komt maar in één scène van deze film uit 1992 voor, maar maakt daarin meteen indruk als verdeel-en-heersleider. Sadistisch. Beledigt zijn toehoorders, schreeuwt naar ze om angst aan te jagen en ze daarmee aan te zetten tot betere verkoopresultaten. Een lesje in hoe je de wind eronder houdt bij je medewerkers, als die niet al huilend zijn weggelopen. Geen managementstijl voor mietjes, zullen we maar zeggen.

Martine Hafkamp (Inge Ipenburg) in serie Goede Tijden Slechte Tijden Keiharde zakenvrouw met immer strak gelakte nagels en handtasje onder handbereik om een sigaret te kunnen opsteken. Zet meteen in het eerste seizoen van de Hollandse soap de toon als nietsontziende hoerenmadam. Zal in latere seizoenen ook in andere zaken verzeild raken, maar verliest nooit haar onverschrokken imago.

Bill Lumbergh (Gary Cole) in Office Space Type bedrijfsleider voor wie niemand harder gaat lopen. Lumbergh is gebaseerd op het gelijknamige personage uit de cartoonserie Milton van Mike Judge, die ook de film regisseerde. Lumbergh rijdt in een hemelsblauwe Porsche met gepersonaliseerd nummerbord, draagt bretels op zijn gekleurde overhemd met witte boord en spreekt zijn medewerkers aan met een ongeïnteresseerd What’s happening?. Tegenovergestelde van een charismatische leider.

Dave Harken (Kevin Spacey) in Horrible Bosses Voorproefje uit 2011 van wat Spacey twee jaar later zal laten zien in hitserie House of Cards. Pesten op de werkvloer is hem op het lijf geschreven. Nick Hendricks rent zich voor zijn werkgever het vuur uit de sloffen, omdat hem door Harken een promotie in het vooruitzicht is gesteld. Zo moet hij bij Harken op het matje komen, omdat hij twee minuten te laat op zijn werk is. Ook dwingt Harken hem om ’s ochtends vroeg een glas whiskey leeg te drinken, zodat hij Hendricks voor alcoholist kan uitmaken. Promotie krijgt Hendricks uiteraard niet; de enige die wordt gepromoveerd is de baas zelf, tot senior vice president.