Hoe kan het Nederlandse bedrijfsleven sociale innovatie succesvoller toepassen? Dat vroegen minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en staatssecretaris Keijzer van Economische Zaken en Klimaat in 2020 aan de Sociaal Economische Raad (SER). Recent heeft de SER haar antwoord op deze vraag uitgebracht in haar SER adviesrapport Naar verdere succesvolle toepassing van sociale innovatie (waar AWVN ook bij betrokken was). Wat is sociale innovatie eigenlijk én waarom vinden de SER en AWVN dit een belangrijk thema?
Waarom is sociale innovatie zo belangrijk?
We hebben in Nederland te maken met een aantal knelpunten op de arbeidsmarkt. Zo zijn er te weinig mensen voor de hoeveelheid werk die er is. Daarnaast stijgt de arbeidsproductiviteit tegenwoordig nauwelijks meer, waardoor het probleem van de tekorten alleen maar groter wordt. Om deze problemen aan te pakken moeten alle oplossingen die er zijn gebruikt worden. De Taskforce arbeidsmarkt van AWVN, VNO-NCW en MKB-Nederland heeft deze oplossingen voor werkgevers in kaart gebracht. Eén van de aanbevelingen van de taskforce is dat werkgevers de tekorten te lijf kunnen gaan door de vraag naar arbeid te verlagen. Dit doen zij door efficiënter te werken door middel van sociale innovatie – oftewel het slimmer en anders organiseren van werk met behoud of verbetering van werkplezier.
Wat is sociale innovatie?
Sociale innovatie is het vernieuwen van de arbeidsorganisatie door op een andere manier te werken, organiseren en managen. Bedrijven die sociale innovatie toepassen doen dit bijvoorbeeld door hun personeel anders aan te sturen en hen meer verantwoordelijkheid en autonomie te geven. Ook proberen deze organisaties alle competenties van hun medewerkers maximaal te benutten, zodat de bedrijfsprestaties omhoog gaan en het talent binnen hun organisatie maximaal ontplooid wordt. Het resultaat hiervan is dat de beschikbare menskracht optimaal wordt ingezet en zo de arbeidsproductiviteit verhoogt.
Door tegelijkertijd talenten en ambities van medewerkers te matchen met de toekomstige personeelsbehoefte, blijft de uitstroom beperkt en talent niet verspild. Sociale innovatie gaat dus niet om innovatie rondom technologie, maar gaat om het implementeren van een andere manier van werken, organiseren en managen wat leidt tot innovatieve arbeidsorganisaties.
Wat is volgens de SER nodig voor meer sociale innovatie?
Sociale innovatie is niet nieuw. Zo bracht de SER er al een advies over uit in 2006. Toch wil het nog niet volledig van de grond komen. De SER concludeert dat om sociale innovatie te stimuleren overheid, werkgevers en werknemers zich gezamenlijk moeten inzetten. Op die manier kunnen ze samen zorgen voor:
• hogere arbeidsproductiviteit
• een betere kwaliteit van arbeid en meer tevreden en duurzaam inzetbare medewerkers
• sterke en innovatieve bedrijven
• een zonnige toekomst van de Nederlandse economie.
Sociale innovatie is, net als gewone innovatie, echter voor elke organisatie anders. Wat voor de één goed werkt, werkt voor de ander misschien weer niet. Het klinkt daarom gemakkelijker dan het in de praktijk is. De geadviseerde maatregelen zijn er dan ook op gericht om te zorgen dat werkgevers gemakkelijk van elkaar leren en om de drempel om de eerste stap richting sociale innovatie te zetten zo laag mogelijk te maken.
Volgens AWVN is het SER-advies een goed advies, want daar ligt volgens AWVN ook een deel van de reden waarom sociale innovatie in Nederland nog niet van de grond komt. Wat adviseert de SER dan concreet?
1. Oprichten landelijk platform sociale innovatie.
Een landelijk platform sociale innovatie, opgericht vanuit overheid en sociale partners dat twee doelen heeft:
a. het aanjagen, inspireren en ondersteunen van organisaties die met sociale innovatie aan de slag willen gaan
b. het verzamelen, analyseren, ontsluiten en verspreiden van expertise en kennis met betrekking tot sociale innovatie. Door de functie van het platform als kenniscentrum krijgt sociale innovatie een zelfstandige plaats in het bestel van het wetenschappelijk onderzoek
Gerichte stimuleringsregeling MKB.
2. De SER adviseert daarnaast de overheid het MKB gericht te ondersteunen met het implementeren van sociale innovatie. Het MKB mist in veel gevallen een stafafdeling dat sociale innovatie kan vormgeven en succesvol implementeren. De overheid kan dit doen door een stimuleringsregeling voor het MKB op te richten die het midden- en kleinbedrijf helpt om vernieuwing van de arbeidsorganisatie te realiseren.
Wat kunt u als werkgever met dit advies?
Hoewel AWVN blij is met dit advies van de SER, is het nog geen praktijk. De overheid moet namelijk eerst aangeven of zij het advies omarmen en vervolgens bepalen wat zij er mee gaan doen. Dit hoeft u als werkgever er echter niet van te weerhouden om nu alvast te verkennen welke kansen sociale innovatie u biedt.
Wilt u hier niet op wachten en als werkgever al starten met sociale innovatie, maar weet u niet hoe, kijk dan eens naar het stappenplan dat de Taskforce arbeidsmarkt voor u heeft opgesteld of neem contact op met uw vaste adviseur arbeidsvoorwaarden en arbeidsverhoudingen.
