Nieuws
De onafhankelijke commissie toekomst arbeidsongeschiktheidsstelsel (OCTAS) – eind 2022 door SZW ingesteld om te adviseren over een toekomstbestendig stelsel voor arbeidsongeschiktheid – heeft de probleemanalyse gepresenteerd. Begin volgend jaar komt de commissie met oplossingsrichtingen.
De commissie heeft twee grote opdrachten. De eerste is om een probleemanalyse van het arbeidsongeschiktheidsstelsel te maken: krijgen mensen de inkomensondersteuning die passend is, blijven of komen mensen weer aan het werk?
In de tweede opdracht, die OCTAS begin 2024 hoopt af te ronden, moeten oplossingsrichtingen worden geschetst. De kernvraag is daarbij: hoe geven we invulling aan een stelsel voor langdurige ziekte en arbeidsongeschiktheid dat ook in de toekomst uitvoerbaar, uitlegbaar en betaalbaar is?
Veel knelpunten in arbeidsongeschiktheidsstelsel gesignaleerd
In de probleemanalyse brengt OCTAS de belangrijkste knelpunten van het arbeidsongeschiktheidsstelsel in kaart. De commissie ziet de complexiteit van het stelsel als het meest urgente probleem. De huidige regelingen zijn moeilijk te begrijpen, mensen zijn bang voor de gevolgen van werkhervatting op hun inkomen, maar ook voor wat er gebeurt met hun huidige rechten als ze een herbeoordeling krijgen. Ook voor werkgevers, betrokken instanties en hun professionals is de complexiteit een knelpunt.
De commissie concludeert dat het stelsel – ondanks de complexiteit – meestal best goed werkt voor mensen met een vast contract. Zieke werknemers met een vast contract re-integreren vaak bij hun werkgever in aangepast werk met een WGA-loonaanvullingsuitkering. Maar OCTAS constateert dat de gevolgen van het stelsel onevenredig slecht uitpakken voor toch al kwetsbare mensen op de arbeidsmark, omdat bij hen een stapeling van knelpunten optreedt. Dit zijn mensen met de laagste inkomens op de arbeidsmarkt, zoals flexwerkers en/of werklozen en vroeggehandicapten (Wajongers). Tegelijkertijd loopt de uitvoering vast.
Vragen over de herziening van het arbeidsongeschiktheidsstelsel?
Neem contact op met onze expert.
Het arbeidsongeschiktheidsstelsel werkt onvoldoende
De conclusie van OCTAS is dat de doelstelling om mensen te activeren en weer te laten werken, onvoldoende uit de verf komt. Slechts een beperkt deel van de mensen die op papier kan werken, werkt ook daadwerkelijk. Financiële prikkels in de wet kunnen juist een verlammend effect hebben. Zieke mensen zonder arbeidsovereenkomst krijgen nauwelijks begeleiding in de ziekteperiode en kunnen daardoor tussen wal en schip vallen. Volgens de commissie nemen werkgevers nauwelijks ′nieuwe′ mensen met een arbeidsbeperking, om tal van redenen, in dienst. Mensen met een arbeidsbeperking zonder vast contract komen daarom moeilijk aan werk, ondanks financiële prikkels in het stelsel.
AWVN vindt
AWVN deelt de constatering van de commissie dat het huidige stelsel (te) complex is. De gesignaleerde problemen in de uitvoering en de veranderende arbeidsmarkt vragen om nieuwe oplossingen. We zijn heel benieuwd welke oplossingsrichtingen OCTAS gaat aangeven.
Daarbij moet er in ieder geval aandacht zijn voor het feit dat de financiële risico’s en re-integratieverplichtingen bij ziekte en gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid voor werkgevers groot zijn. Ook voor werkgevers zijn de verplichtingen bij ziekte en arbeidsongeschiktheid niet eenvoudig. Daarnaast ervaren kleine werkgevers de re-integratieverplichtingen als disproportioneel.
Deze aspecten komen in het rapport wel aan de orde, maar klinken (nog) onvoldoende door in de conclusie. Waar de commissie nu nog aangeeft dat het uitgangspunt is dat oplossingsrichtingen gekozen worden die uitvoerbaar, uitlegbaar en betaalbaar zijn én waarbij rekening wordt gehouden met de meest kwetsbaren in de maatschappij, zullen ook de werkgeversaspecten moeten worden meegenomen. Drempels voor werkgevers om ′nieuwe′ mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen moeten worden weggenomen.
