Minister Van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft op 21 mei 2024 een voortgangsbrief naar de Tweede Kamer gestuurd over achterstanden bij medische keuringen bij het UWV. Deze voortgangsbrief gaat onder andere over het effect van genomen maatregelen en over voorgenomen maatregelen van het kabinet.
Meer WIA-beoordelingen
De minister geeft in de brief aan dat het UWV in 2023 zo’n 14.000 (ruim 20%) meer WIA-claimbeoordelingen heeft kunnen doen dan in 2022. Dit komt door een aantal getroffen maatregelen zoals de 60-plusmaatregel en de overwerkafspraken bij UWV die in 2023 en 2024 een groot effect hebben. Verder werkt het UWV aan verbeteringen in de uitvoering, waaronder de SMC’s.
Voor de middellange termijn was aangekondigd om drie beleidsopties te gaan verkennen: laten vervallen van het duurzaamheidscriterium, het aannemen van duurzaamheid na vijf jaar volledige arbeidsongeschiktheid en ‘praktisch beoordelen’.
Voor de middellange termijn is vooralsnog alleen verder gewerkt aan de maatregel ‘praktisch beoordelen’, die de minister per 1 juli 2024 wil invoeren. De overige maatregelen zijn bij nader inzien meer stelselverbeteringen op de lange termijn die passen in de uitkomsten van OCTAS.
Vragen over arbeidsongeschiktheid?
Neem contact op met onze expert.
In het rapport van OCTAS staan diverse aanknopingspunten die de druk op de uitvoering (in het bijzonder op de sociaal-medische beoordelingen) kunnen verminderen. Voor de komende jaren heeft UWV – in nauw overleg met SZW – prognoses opgesteld. De prognoses laten zien hoeveel WIA-claimbeoordelingen UWV naar verwachting gaat doen in de komende jaren. In de prognoses is rekening gehouden met het verwachte effect van de diverse maatregelen op het aantal beoordelingen dat UWV kan doen.
Effect van de maatregelen
Het aantal beoordelingen in 2023 is hoger dan verwacht, omdat het effect van de 60-plusmaatregel en de overwerkafspraken hoger ligt dan waar de minister eerder van uitging. Ook de prognose voor 2024 is naar boven bijgesteld. De verwachting ligt nu hoger omdat het UWV de overwerkafspraken heeft verlengd tot 1 juli 2024. De prognose voor 2024 is dat het UWV 73.500 (voorzichtig) tot 77.000 (optimistisch) WIA-claimbeoordelingen kan doen. Ook voor 2025 is de verwachting dat het UWV nog steeds een hoger aantal WIA-claimbeoordelingen kan doen, maar minder hoog dan de piek in 2023 en 2024. Dat komt doordat in 2025 het effect van de 60-plusmaatregel wegvalt. Het aantal WIA-claimbeoordelingen zal echter weer toenemen door het verwachte effect van de SMC’s en het per 1 juli 2024 invoeren van de tijdelijke maatregel ‘praktisch beoordelen’. De verwachting is dat het aantal WIA-claimbeoordelingen tot en met 2026 zal gaan stijgen naar ongeveer 67.300 (voorzichtig scenario) tot 72.100 (optimistisch scenario) per jaar.
Meer aanvragen
In 2023 heeft het UWV meer WIA-aanvragen ontvangen dan verwacht. Het gaat om een totaal van 76.000 aanvragen. Dat zijn zo’n 10.000 meer WIA-aanvragen dan in 2022 (een toename van circa 14%).
De toename in 2023 ten opzichte van in 2022 kan de minister maar voor een deel verklaren. De eerste oorzaak is de groeiende werkgelegenheid en de stijging van de AOW-leeftijd. Hierdoor is er een toename van het aantal mensen dat deelneemt aan de arbeidsmarkt. Dit heeft effect op het aantal WIA-aanvragen, want mensen die in loondienst werken zijn verzekerd voor de WIA en kunnen bij langdurige ziekte mogelijk aanspraak maken op een WIA-uitkering. Deze oorzaak verklaart circa 20% van de toename van het aantal WIA-aanvragen.
In de tweede plaats is het aantal WIA-aanvragen in de afgelopen jaren beïnvloed door de coronapandemie. In de eerste acht maanden van 2023 hebben meer werknemers met de diagnose corona en long-covid een WIA-uitkering toegekend gekregen dan in dezelfde periode één jaar eerder. Dit verklaart circa 17% van de toename van het aantal WIA-aanvragen in 2023. De verwachting is dat in 2024 minder mensen een WIA-aanvraag doen als gevolg van corona en long-covid. Maar een groot deel van de toename is daarmee nog niet verklaard. Vermoedelijk heeft de spanning op de arbeidsmarkt ook een verhogend effect op het aantal WIA-aanvragen.
Achterstanden stabiliseren
Uit de brief blijkt dat zowel de voorraad als de achterstand bij de beoordelingen eind 2023 iets verder is gedaald dan medio 2023. De cijfers laten ook zien dat de achterstand zich in de eerste maanden van 2024 lijkt te stabiliseren (rond de 14.500). Door extra inzet voor werknemers die lang wachten op een WIA-claimbeoordeling is het aantal werknemers dat langer dan zes maanden wacht op een beoordeling verder gedaald. Medio 2023 ging het om 6.800 werknemers en ultimo 2023 nog om bijna 3.100 werknemers. Maar in de eerste maanden van 2024 is er geen sprake van een verdere afname; ook in maart 2024 gaat het om bijna 3.100 werknemers die langer dan zes maanden wachten.
Herbeoordelingen
Op dit moment is er nog geen sprake van een daling van de achterstand op de herbeoordelingen. Ook de komende periode wordt ook geen daling verwacht, omdat de reeds ingezette maatregelen vooral zien op de WIA-claimbeoordeling. Aan de WIA-claimbeoordeling wordt prioriteit gegeven, omdat men werknemers zo snel mogelijk duidelijkheid wil bieden over het recht op een uitkering en daarmee ook duidelijkheid over inkomenszekerheid.
Toekomstige maatregelen
In het rapport van OCTAS zitten verschillende aanknopingspunten die een bijdrage kunnen leveren aan het verkleinen van de mismatch. Hoe groot dat effect is zal moeten blijken uit de nadere uitwerking van de voorgestelde maatregelen.
