Blog over arbeidsverhoudingen
Over de beroemde Sontbrug die het Deense Kopenhagen met het Zweedse Malmö verbindt, zullen in 2024 minder Tesla’s rijden dan Elon Musk voor ogen had. Er is onrust in het Zweedse landschap van arbeidsverhoudingen, en daardoor stuit de man die geen technische uitdaging te groot vindt op een sociaal-maatschappelijk vraagstuk.
Twee werelden: gezamenlijke arbeidsverhoudingen vs. hypergroei bedrijf
De verschillen konden waarschijnlijk niet groter zijn. Aan de ene kant een land waarin de arbeidsverhoudingen gebaseerd zijn op gezamenlijkheid en aan de andere kant een ondernemer die de hypergroei van zijn bedrijf voornamelijk zélf aanstuurt. Tesla weigert met de Zweedse bonden een cao af te spreken. Daardoor is er nu sprake van een intersectorale staking, gericht op één bedrijf. Bij de Zweedse tak van Tesla staken niet alleen de 120 eigen medewerkers. Het bedrijf krijgt ook geen post en pakketten meer. Daarnaast wordt het bedrijf niet meer schoongehouden. Verder hebben Deense bedrijven zich ook aangesloten bij de staking. Daar halen ze Tesla’s niet meer van de schepen af. Noorse en Finse vakbonden dreigen met soortgelijke acties.
Waarom boeit dit?
De staking is veel in het nieuws, maar echt groots is deze niet. In Zweden werken voor Tesla iets meer dan 100 mensen: servicemonteurs, een verkoopafdeling en wat administratie. Het is daarmee nauwelijks een lokaal bedrijf te noemen. Andere Europese vakbonden gebruiken de staking als voorbeeld om te laten zien dat er nog steeds kracht zit in georganiseerde werknemers. Voor Nederland gaat de vergelijking niet op. Zo’n intersectorale staking is hier niet aannemelijk, daarvoor verschilt het Scandinavische landschap van arbeidsverhoudingen te veel van het onze.
De organisatiegraad, het percentage van de werknemers dat lid is van een vakbond, is in Zweden erg hoog: meer dan 65%. Ter vergelijking, in Nederland is dit rond de 17%. Het aantal medewerkers dat arbeidsvoorwaarden uit een cao krijgt is in Zweden nog hoger: 88%, in Nederland is dat 76%. Beide percentages liggen flink hoger dan het internationale gemiddelde van 32%. Dit komt mede door wetgeving over het algemeen verbindend verklaren van cao’s binnen branches.
Arbeidsverhoudingen en cultuurverschillen tussen landen
Voor bedrijven en HR is het interessant om de gebeurtenissen in Zweden te volgen. Want kunnen de ontwikkelingen daar ons helpen in de eigen arbeidsverhoudingen? En van welke werkende concepten kunnen we in Nederland wel wat meer gebruiken?
Om de invloed van cultuurverschillen op arbeidsverhoudingen te onderzoeken kijkt Valentijn Verpaalen, adviseur arbeidsvoorwaarden en arbeidsverhoudingen, door de bril van organisatiecultuur en nationale culturen. Hierbij gebruikt hij het 6-d(imensionale) model van cultuurverschillen tussen landen.
Wat is dit model precies? Onderzoek in het internationaal werkende IBM-concern bracht voor het eerst grootschalig in beeld welke verschillen er tussen medewerkers uit 65 landen zijn. Culturele verschillen zijn volgens het onderzoek een onderdeel van de mentale programmering van medewerkers. Deze programmering bepaalt voor een belangrijk deel het denken en doen van die medewerkers.
Cultuurdimensies
Op basis van de onderlinge verschillen tussen werknemers ontwaarde IBM vier cultuurdimensies:
• machtsafstand (van klein naar groot)
• collectivisme (tegenover individualisme)
• femininiteit (tegenover masculiniteit)
• onzekerheidsvermijding (van zwak naar sterk).In latere studies zijn daar nog twee dimensies aan toegevoegd:
• lange-termijngerichtheid
• mensgerichtheid.
Machtsafstand in de Nederlandse arbeidsverhoudingen
De komende weken legt Valentijn het conflict van Tesla in Scandinavië naast de eerste vijf cultuurdimensies. Daarbij onderzoekt hij wat we van de cultuurdimensies kunnen leren binnen de Nederlandse arbeidsverhoudingen. Nummer 6 behandelt hij niet. De cultuurdimensie ‘mensgerichtheid’ heeft de minst duidelijke definitie én de verschillen tussen de landen zijn vaak zo klein dat deze moeilijk te vergelijken zijn.
Benieuwd naar de inzichten van Valentijn? In de eerste blog trapt hij af over machtsafstand naar aanleiding van het conflict rondom de Tesla-stakingen.
Lees de blog van Valentijn over machtsafstand
Bronnen • Zweedse organisatiegraad OECD 2020 • Nederlandse organisatiegraad CBS 2022 • Zweedse dekking cao OECD 2018 • Nederlandse dekking cao OECD 2019
