Het is werkgevers niet toegestaan de werktijd eenzijdig te verkorten; slechts onder bepaalde, uitzonderlijke omstandigheden is werktijdverkorting (wtv) mogelijk.
Werktijdverkorting (‘shorttime’) kan onnodige ontslagen voorkomen in situaties die niet tot het normale ondernemersrisico horen. Maar zoals gezegd: in beginsel is het verboden de werktijd eenzijdig te verkorten. De minister van SZW kan echter een uitzondering maken onder bepaalde voorwaarden. Bijvoorbeeld als er minder werk voorhanden is als gevolg van een onvoorziene ramp, zoals een overstroming, brand of een epidemie. De verminderde bedrijvigheid moet niet tot het normale ondernemersrisico gerekend kunnen worden. Verleent het ministerie ontheffing, dan kunnen de werknemers in aanmerking komen voor een WW-uitkering.
Een verleende ontheffing heeft niet automatisch als gevolg dat de werkgever geen loon meer hoeft te betalen. Wel kan hij een door de werknemer ontvangen WW-uitkering hierop in mindering brengen.
Het kabinet zette de WTV-regeling per 18 maart 2020 tijdelijk stop tijdens de coronacrisis. Daarvoor in de plaats kwam de Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid (NOW).
Sinds 1 oktober 2021 kunnen werkgevers weer gebruik maken van de WTV. WTV wordt niet verleend als de aanvraag verband houdt met corona. De WTV-regeling is namelijk bedoeld voor situaties waarbij er sprake is van een buitengewone omstandigheid die niet tot het normale ondernemingsrisico kan worden gerekend, en waardoor er een kortdurende periode van werkvermindering is. De minister vindt dat inmiddels van bedrijven kan worden verwacht dat zij eventuele veranderende omstandigheden en de gevolgen daarvan als gevolg van corona in behoorlijke mate kunnen voorzien en daarop anticiperen, gegeven de structurele aard van de fase waar de pandemie zich in bevindt. Deze omstandigheden en de gevolgen daarvan zijn daarmee onderdeel geworden van het normale ondernemingsrisico. Voor zover ondernemingen toch omzetverlies lijden in verband met corona, bijvoorbeeld door een gehele of gedeeltelijke gedwongen sluiting, kunnen zij in bepaalde perioden gebruik maken van de NOW.
De beleidsregels van het ministerie (Ontheffing verbod werktijdverkorting, [wettekst]) zijn zeer strikt. De belangrijkste vereisten zijn:
• buitengewone omstandigheden (calamiteiten) die niet tot het normale ondernemersrisico behoren
• directe relatie tussen de aangevoerde oorzaak en de werkvermindering
• de werkvermindering moet naar verwachting ten hoogste 24 weken beslaan.
De laatste veranderingen in de regels met betrekking tot wtv dateren van oktober 2004. Toen zijn de regels vereenvoudigd, waardoor de administratieve lasten voor werkgevers bij het aanvragen van een vergunning tot werktijdverkorting verminderd.
Wtv-regeling en kredietcrisis (2008)
Vanaf 30 november 2008, toen de kredietcrisis zich aftekende, waren er tijdelijk ruimere mogelijkheden om werktijdverkorting aan te vragen. Die bijzondere werktijdverkortingsregeling is in maart 2009 vervallen. In plaats hiervan werd destijds de tijdelijke (maar inmiddels ook niet meer van kracht zijnde) regeling voor deeltijd-WW in het leven geroepen.
In verband met de coronacrisis zette het het kabinet de WTV-regeling per 18 maart 2020 tijdelijk stop. Daarvoor in de plaats kwam de Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid (NOW). Op 1 oktober 2021 vond de herintroductie van de WTV-regeling plaats.
• Ministerie SZW over werktijdverkorting
• UWV: Tijdelijk minder werk
Einde WTV-regeling in zicht?
Al enige jaren is het de bedoeling om de werktijdverkortingsregeling op te heffen, om die op te laten gaan in de zogeheten calamiteitenregeling. Op dit moment bestaat er namelijk nog een regeling waarbij in geval van buitengewone, niet-economische omstandigheden werknemers voor een WW-uitkering in aanmerking kunnen komen terwijl de arbeidsovereenkomst doorloopt. Dit is de regeling met betrekking tot onwerkbaar weer (die op 1 januari 2020 een kleine verandering heeft ondergaan; zie het nieuwsbericht over onwerkbaar van 16 december 2019).
Het kabinet Rutte-II kondigde reeds in 2013 aan het onwenselijk te vinden dat beide regelingen, ieder met hun eigen voorwaarden, naast elkaar blijven bestaan. Daarom moet er één regeling komen, waarbij de uitvoering bij één instantie komt te liggen.
De inwerkingtreding van de calamiteitenregeling is sindsdien verscheidene keren aangekondigd, maar vervolgens weer voor onbepaalde tijd uitgesteld. Totdat de calamiteitenregeling in werking is getreden, kan in geval van werktijdverkorting bij cao de loondoorbetalingsverplichting van de werkgever nog worden uitgesloten.
