Lange tijd was het streven naar economische groei onomstreden. Als we groeien, doen we het goed, was de gedachte. De focus verschuift de laatste jaren naar brede welvaart, een ambitie waar AWVN al vele jaren voor ijvert.
Toch is brede welvaart moeilijk voorstelbaar zónder economische groei. Maar waarom eigenlijk? Economische groei wordt doorgaans gemeten met het bruto binnenlands product (bbp). Dat is niet meer dan alle economische activiteiten van een land bij elkaar opgeteld – zoals de productie van koekfabriek Andere Koek, maar ook alle bestedingen die de burgers van Noorderdam doen. Als het totaal aan activiteiten toeneemt ten opzichte van een vorige periode, spreken we van groei.
Artikel uit de AWVN-jaarcongresbundel ‘Andere koek. Het beste bakken met wat je hebt’.
Download deze publicatie
Groei gaat niet zozeer om meer produceren, consumeren of verbruiken, maar eerder om dat slimmer en beter te doen. Groei betekent dus niet dat mensen steeds harder moeten werken of meer spullen kopen of hulpbronnen uitputten. Het gaat om telkens weer nieuwe oplossingen bedenken voor een probleem. Of zoals CBS-econoom Peter Hein van Mulligen het stelt: groei is menselijk vernuft.
Toch is groei niet zonder meer positief. Mens, dier en natuur lijden onder onze groeidrift. Ook profiteert niet iedereen gelijk mee. ‘Het bbp beschouwen als dé indicator van economisch succes, laat staan van maatschappelijk succes, doet geen recht aan de realiteit.’ Populaire economen als Kate Raworth brengen deze schaduwzijden steeds nadrukkelijker onder de aandacht.
Groei is dan ook niet hetzelfde als welvaart en welzijn. Wel hangt het er sterk mee samen. In welke mate groei wordt aangewend om een land welvarender en gelukkiger te maken, hangt vooral af van politieke keuzes. Wat zou er gebeuren als we het streven naar groei loslaten? Dan is het onmogelijk om de levensstandaard van de bevolking te behouden, laat staan dat we die kunnen verbeteren. Als de economie stagneert, stijgen inkomens niet. De bevolking blijft wel groeien en de landen om ons heen ontwikkelen zich verder. Bovendien nemen de zorgkosten toe, waarvoor de overheid belastinginkomsten nodig zal hebben. De koek wordt dus niet groter, maar er zullen wel meer stukjes uit gesneden worden. De enige optie die dan overblijft: de koek herverdelen. Dan komen er dus minder middelen vrij om te investeren – bijvoorbeeld in de ontwikkeling van producten en diensten.
Om de impact daarvan te realiseren, hoef je alleen maar te denken aan uitvindingen die recent de wereld hebben veranderd. Van navigatiesoftware tot MRNA-vaccins. Ook komt minder geld vrij voor verduurzaming van de economie, terwijl Nederland op het gebied van de energie- en klimaattransitie een inhaalslag moet maken. Onze duurzaamheidsambitie moet flink omhoog, evenals de middelen die we bereid zijn daarin te steken. Met andere woorden: groei garandeert geen groene en gelukkige samenleving, maar zonder groei wordt zoiets een stuk lastiger te realiseren.
