Blog
Op 7 juni 2023 heeft de kantonrechter in Apeldoorn uitspraak gedaan in een zaak van één van onze leden. De zaak die behandeld is door advocaten van AWVN ging over het openbreken van een cao die in 2022 is afgesloten en in 2024 afloopt.
Op het moment dat de cao werd afgesloten, was er al oorlog in Oekraïne en was er sprake van hoge inflatie. Daarna is de inflatie nog verder gestegen door met name de hoge energieprijzen. Inmiddels is de inflatie lager dan op het moment waarop de cao werd afgesloten.
De vakbonden deden vanwege de forse inflatie een beroep op de openbreek-clausule in de cao, ofwel: de bepaling die gaat over tussentijdse wijziging van de cao. De bonden deden wijzigingsvoorstellen en waren van mening dat de werkgever die voorstellen in behandeling moest nemen. De werkgever wilde op deze basis echter niet in gesprek over de wijzigingsvoorstellen van de bonden. Hij wilde de cao dus niet openbreken.
Vredesplichtbepaling
Waarom wilde de werkgever dit niet? Bij het aangaan van een gesprek zouden de cao-partijen binnen twee maanden tot een overeenstemming moeten komen. Mocht dit niet het geval zijn, dan zouden de bonden de cao tussentijds -met inachtneming een opzegtermijn van een maand- kunnen opzeggen.
Aan het einde van die periode zou dan niet langer de vredesplichtbepaling gelden en zouden acties mogelijk zijn. Een vredesplichtbepaling houdt in dat vakbonden geen actie mogen voeren of bevorderen die tot doel heeft de cao te wijzigen. Een vredesplichtbepaling werkt niet na omdat die alleen tussen cao-partijen geldt. De werkgever wilde niet op die manier omgaan met de arbeidsvoorwaarden en arbeidsverhoudingen.
Ondersteunen van werknemers
Wat daarin meespeelde was dat de werkgever eerder al, op verzoek van de bonden (waarbij zij zich nog niet beriepen op de openbreek-clausule), vrijwillig en buiten de cao om de werknemers extra tegemoet is gekomen. Hierbij heeft hij zich georiënteerd op de uitkomsten van het onderzoek van AWVN over de ondersteuning van werknemers bij financiële problemen. De werkgever had bovendien toegezegd om in december 2023 de balans op te maken van de situatie rondom de inflatie enerzijds en de bedrijfsomstandigheden anderzijds en om dan te bekijken of er ruimte is voor nog iets extra’s voor werknemers.
De rechter vond dat de zaak zich leende voor een kort geding. Er was dus een zogeheten spoedeisend belang. De rechter heeft vervolgens de vordering van de vakbonden afgewezen. De werkgever hoeft de wijzigingsvoorstellen van de vakbonden dus niet in behandeling te nemen. De cao wordt dus niet opengebroken en tussentijds gewijzigd. De vakbonden zijn verplicht om de cao na te leven en zich aan de vredesplichtbepaling te houden.
Belangrijke uitspraak voor werkgevers
Met mijn klant ben ik van mening dat deze uitspraak rechtvaardig is. De rechter heeft goed gekeken naar zowel de juridische aspecten van de zaak als naar de feitelijke gang van zaken en omstandigheden. De rechter vindt dat puur op basis van de hoge inflatie er nu geen sprake is van ‘buitengewone ingrijpende veranderingen in de algemene sociaaleconomische verhoudingen in Nederland’. Deze voorwaarde staat in de openbreek-clausule in de cao van de werkgever. De rechter weegt hierbij mee dat de werkgever vrijwillig iets extra’s voor de werknemers heeft gedaan én er sprake is en is geweest van overheidsmaatregelen om de effecten voor burgers van bijvoorbeeld de gestegen energieprijzen te dempen.
Hoewel iedere zaak op zich staat en andere feiten en omstandigheden kent, is dit een belangrijke uitspraak voor werkgevers. Duidelijk is geworden dat de gemaakte cao-afspraken moeten worden gerespecteerd om zo de arbeidsrust te garanderen. Alleen in heel uitzonderlijke situaties kan dat anders zijn. Het is dus verstandig om per keer te kijken wat de mogelijkheden zijn. Hoe dan ook, echte winnaars zijn er niet in dit soort zaken. De werkgever heeft altijd constructief overleg gevoerd met de vakbonden en streeft dat ook in de toekomst na. De werkgever betreurt de onrust die er binnen de organisatie is ontstaan door deze procedure en hoopt dat de rust terugkeert en dat het 100-jarig jubileumfeest van het bedrijf voor iedereen een mooie dag wordt.
Op dit moment is nog niet duidelijk of de vakbonden in beroep zullen gaan tegen de uitspraak. Op de zitting gaven zij aan die intentie niet te hebben.
Ik heb deze zaak vanuit AWVN Advocaten behandeld en schrijf deze blog over de (nog niet gepubliceerde) uitspraak met toestemming van de werkgever.
AWVN-advocaten
De gespecialiseerde en gedreven arbeidsrechtadvocaten van AWVN staan voor u klaar om uw organisatie juridisch advies en bijstand te geven. Zij zijn bij veel van onze leden huisadvocaat. Wilt u ook snel een praktisch en resultaatgericht antwoord van een vaste en betrouwbare partner? Een professional die met u meedenkt, uw beleid en situatie goed kent en die u volledig kunt vertrouwen?
Dan is de AWVN-huisadvocaat mogelijk iets voor u en uw organisatie. Naast alle voordelen van een vaste huisadvocaat biedt AWVN u nog meer! Achter uw huisadvocaat staat een volledige adviesorganisatie met expertise op alle terreinen van HR en werkgeven.
Meer weten? Bekijk de bedrijfsfilm op onze webpagina of download onze brochure.
