Cao-jaar 2024 | Loon blijft dominant

De eindevaluatie van het cao-jaar 2024, ′Loon blijft dominant′, kunt u onderaan deze pagina downloaden

Loon bleef ook in cao-jaar 2024 de dominante factor in het cao-overleg – de aanhoudende hoge inflatie en krappe arbeidsmarkt waren van grote invloed op de cao-onderhandelingen.

Ondanks deze focus op loon, was het afgelopen cao-jaar minder turbulent dan cao-jaar 2023. Dat jaar kenmerkte zich door harde cao-overleggen waar cao-partijen moeilijk tot elkaar konden komen. Het telde dan ook het grootste aantal stakingen van de afgelopen 50 jaar. In 2024 daarentegen waren er minder stakingen of acties, en leek er weer ruimte te ontstaan voor het bredere gesprek. Dat resulteerde in meer kwalitatieve cao-afspraken. Ook lieten de cao-loonafspraken een (langzame) daling zien ten opzichte van 2023.

2025: ′In elke cao een afspraak over slimmer werken’

De focus op loon het afgelopen cao-jaar, heeft er voor gezorgd dat er weinig ruimte overbleef voor afspraken gericht op de lange termijn. Om economische groei te bevorderen en het welvaartsniveau te behouden, is het noodzakelijk in te zetten op het verhogen van de arbeidsproductiviteit, zoals AWVN benadrukt in de arbeidsvoorwaardennota 2025, ‘Werk maken van slimmer werken: de productiviteitspuzzel’.

Afgelopen jaar zijn er weinig cao-afspraken tot stand gekomen die een bijdrage kunnen leveren aan het verhogen van de productiviteit. In slechts één akkoord kwam een cao-afspraak voor die direct gericht was op het stimuleren van de arbeidsproductiviteit. Andere akkoorden benoemden wel elementen die een bijdrage kunnen leveren aan het verhogen van de productiviteit, zoals het investeren in meer efficiëntere wijze van roosteren/inzet van werknemers. Maar ook hier ging het om slechts enkele cao-akkoorden.

Het is dan ook zaak om werk te gaan maken van slimmer werken en komend cao-jaar te streven naar cao-afspraken waarin ook aandacht is voor productiviteitsgroei. Ofwel, zoals AWVN samen met VNO-NCW en MKB-Nederland in de arbeidsvoorwaardennota 2025 al opriep: ‘In elke cao een afspraak over slimmer werken’.

Loonafspraken nog steeds historisch hoog

De ingezette daling van de cao-loonafspraken aan het begin van 2024 stagneerde echter halverwege het jaar – resulterend in een gemiddelde loonafspraak van 5,3% op twaalfmaandsbasis voor het cao-jaar 2024. Dit is lager dan het twaalfmaandsgemiddelde van 7,1% in 2023, maar is historisch gezien nog steeds een hoog gemiddelde, alleen vergelijkbaar met cao-loonafspraken in de jaren ’70 / begin jaren ‘80. Dit werd mede veroorzaakt door de aanhoudende hoge inflatie, maar ook door het aflopen van langjarige cao’s die, o.a. ingegeven door de krapte op de arbeidsmarkt, tot hoge loonafspraken kwamen.
De hoge inflatie en de aanhoudende focus op hoge loonstijgingen aan de cao-tafel zorgden ook in 2024 voor verharding aan de cao-tafel. Weliswaar waren er vergeleken met ‘stakingsjaar’ 2023 weinig acties of stakingen naar aanleiding van cao-overleg, het aandeel cao-akkoorden dat tot stand kwam na een eindbod was vrij hoog: 21%. De stakingen en acties die er waren, waren in 2024 vooral politiek gemotiveerd, zoals de stakingen rondom de RVU. Diverse werkgevers kregen hier mee te maken, ook al richtten deze stakingen zich dus op de centrale overlegtafels en niet op de decentrale cao-overleggen.

Minder gedifferentieerde loonafspraken 

Het aandeel cao-akkoorden waarin gedifferentieerde loonafspraken waren opgenomen, is in 2024 afgenomen: één op de vijf cao-akkoorden een gedifferentieerde loonafspraak (2023: één op de drie).
Met gedifferentieerde loonafspraken gaan werknemers met lagere lonen er relatief meer op vooruit dan werknemers met hogere lonen.

Record aantal cao-akkoorden, mede door korte looptijden

Cao-jaar 2024 telde maar liefst 512 cao-akkoorden. Meer dan gemiddeld, mede door de korte looptijden van eerder afgesloten cao’s. De looptijden van de in 2024 afgesloten cao’s zijn weliswaar iets toegenomen; met 17 maanden gemiddeld bleef de looptijd van nieuw afgesproken cao’s dit jaar nog steeds ruim onder het langjarig gemiddelde.

Verbreding cao-afspraken
Er was in 2024 sprake van een zekere verbreding van de cao-afspraken. Dit uitte zich in meer kwalitatieve afspraken in cao-akkoorden dan vorig jaar. Zo werd er in de helft van de cao-akkoorden een afspraak gemaakt die betrekking had op de werk/privé-balans van werknemers. Daarnaast kende ruim de helft van de cao-akkoorden afspraken over scholing en duurzame inzetbaarheid. Ook hadden cao-partijen oog voor sociale veiligheid. Een nieuw opkomende kwalitatieve afspraak in cao-akkoorden was dit cao-seizoen het bijdragen aan de aflossing van de studieschuld.