Sinds 1 juli 2016 is de Wet Huis voor klokkenluiders [wettekst] van kracht, die op 17 februari 2023 vervangen is door Wet bescherming klokkenluiders. Doel van de wet is de voorwaarden voor het melden van maatschappelijke misstanden binnen organisaties te verbeteren door onderzoek naar misstanden mogelijk te maken en melders van misstanden beter te beschermen.
De wet uit 2016 voorzag in de oprichting van het zogeheten Huis voor klokkenluiders. Het Huis doet onderzoek naar maatschappelijke misstanden en kan aanbevelingen doen om problemen op te lossen. Het Huis kan ook advies geven aan de verzoeker en de verzoeker begeleiden indien gewenst. Ook kan het Huis onderzoek doen naar de wijze waarop de werkgever zich tegenover de melder heeft gedragen. De werkgever is in beginsel verplicht volledig en naar waarheid inlichtingen te verstrekken en inzage te geven in stukken die nodig zijn voor het doen van onderzoek.
Op 24 januari 2023 is het wetsvoorstel Wet bescherming klokkenluiders door de Eerste Kamer aangenomen. Deze wet past de huidige Wet Huis klokkenluiders aan. Nederland voldoet hiermee aan de Europese richtlijn inzake de bescherming van personen die inbreuken op het Unierecht melden. Het is nog niet bekend wanneer de wet in werking treedt, maar de wet brengt verplichtingen voor grote werkgevers met zich mee.
Lees meer
Voor ondernemingen die 50 werknemers of meer in dienst hebben, stelt de wet een interne meldregeling verplicht. De ondernemingsraad heeft instemmingsrecht op een dergelijke meldregeling.
Uitgangspunt van de wet is dat een werknemer een vermoeden van een maatschappelijke misstand in beginsel eerst intern bij zijn werkgever meldt, waarna de werkgever de vermoede misstand zal onderzoeken en eventueel maatregelen treft. Nadat de interne melding is afgehandeld, kan de melder een externe melding doen bij de instantie die daarvoor het meest in aanmerking komt, zoals een inspectie of toezichthouder of de afdeling onderzoek van het Huis.
De klokkenluiderswet beschermt ook niet alleen werknemers, maar ook diegene die anders dan uit dienstverband arbeid verricht. Denk hierbij aan zelfstandigen, stagiaires en vrijwilligers.
Sinds 17 december 2021 is de EU-klokkenluidersrichtlijn van toepassing. Deze richtlijn heeft als doel melders beter te beschermen. De omzetting van de richtlijn naar Nederlandse wetgeving heeft tot gevolg dat de Wet Huis voor klokkenluiders wordt vervangen door de Wet bescherming klokkenluiders (Wbk). Wat betekenen deze veranderingen voor u als werkgever? Hoe past u uw bestaande meldregeling aan in lijn met de nieuwe Wet bescherming klokkenluiders?
Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft in 2023 een speciale website gemaakt, met een toolkit voor werkgevers voor het aanpassen van de regeling.
