Lees hier meer over het thema ‘werken met een psychische kwetsbaarheid’ »
Sinds eind jaren 90 heeft Wim Steman samen met zijn partner Peter van de Rijdt een kwekerij in kerst- en decoratiegroen. Dat ging goed, maar er miste nog iets. Ze startten met een destijds nieuwe vorm van re-integratie: een leerwerkbedrijf. Jarenlang kwamen jonge mensen bij Wim en Peter werkervaring opdoen. Totdat de Participatiewet werd ingevoerd en dergelijke constructies werden afgebouwd. Maar met veel voormalig ‘leerlingen’ hielden ze contact en één van hen is jaren later zelfs bij hen in dienst gekomen. Hij werkt niet alleen bij hun kwekerij, maar ook op de camping die Wim en Peter als hobby zijn gestart.
De jongeren die ze in hun kwekerij leerden kennen, kwamen meestal uit het praktijkonderwijs of speciaal onderwijs. Sommigen hadden een psychische kwetsbaarheid of een andere ‘beperking’. Hoe zorgden ze ervoor dat zij zich konden ontplooien en wat hebben ze er zelf van geleerd?
Het fijne aan hun leerwerkbedrijf was, vertelt Wim, is dat mensen vrij waren om te leren. “Als je bij een regulier hoveniersbedrijf werkt en je staat bij iemand in een tuin een rozenstruik te snoeien, kan de bewoner vanachter het raam contoleren hoe diegene het doet. Bij ons ging dat anders.” Er was dus ruimte om te leren, maar ook ruimte om werk te doen dat passend is. “Het gaat erom dat je als werkgever een knip kunt maken tussen ingewikkeld werk en eenvoudig werk. Ik vind ‘eenvoudig werk’ trouwens wel een moeilijke term, want het gaat ook gewoon om noodzakelijk werk.” Wim illustreert dat met een voorbeeld. “Wij hebben in het laagseizoen maar één persoon in dienst. Als ik een klus doe, moet ik me soms inhouden om daarna de troep niet zelf op te ruimen. Want dat is juist een taak die onze medewerker kan én leuk vindt.” Wim stimuleert mensen graag om nieuwe dingen te leren, maar dan moeten ze het wel zelf willen. “Als iemand alleen wil schuren en niet wil leren schilderen, is dat jammer, maar ook oké.”
Wim had en heeft het eigenlijk nooit over de diagnose of beperking met medewerkers. “Ik praat ook liever niet over mijn eigen beperkingen”, lacht Wim. “Wie wel? Als je het hebt over bijvoorbeeld autisme, maak je er snel een karikatuur van en dat is vervelend.” Dat betekent overigens niet dat ze zich niet in de doelgroep hebben verdiept. “We hebben er boeken over gelezen. En hoewel je eigenlijk niet over ‘de autist’ kunt spreken, zijn er wel dingen waar je op kunt letten. Bijvoorbeeld dat je als werkgever alles duidelijk uitlegt en vragen duidelijk stelt. En dan nog steeds moet je je bewust zijn van hoe iets geïnterpreteerd kan worden. Als ik vraag ‘wil je deze ruimte netjes maken’, wat is dan ‘netjes’? Iemand met autisme kan denken dat het perfect moet zijn, tot de laatste zandkorrel weg is. Dan kost het hem of haar veel te veel tijd. De grote truc is daarom tijdbegrenzing. Door een tijdslimiet voor een opdracht te geven, zorg je ervoor dat ze productief blijven en vooral zichzelf niet in hun werk verliezen. Dat scheelt een hoop frustraties, bij zowel de medewerker als de werkgever.”
De medewerker in dienst heeft een vaste jobcoach. “Ze heeft ook ons als werkgever geholpen met bijvoorbeeld de administratie rondom regelingen vanuit de gemeente, zoals loondispensatie. Verder fungeert zij vooral als back-up als er iets is. En dat is zelden het geval.” Wim vindt het prima zo, al vindt hij wel dat de communicatie rondom een medewerker soms beter kan. Als er met een medewerker iets vanuit de privésfeer niet goed gaat, ziet hij het liefst dat de jobcoach hier een rol in pakt en bijvoorbeeld met de ouders of begeleiders praat. “Ik wil als werkgever niet in iemands persoonlijke ruimte komen. Maar als er iets aan de hand is, is het niet altijd makkelijk om hierover de juiste lijnen te leggen.”
Wim hoopt dat nog veel meer bedrijven de stap zetten om mensen met een psychische kwetsbaarheid in dienst te nemen. Hij hoopt ook dat werkzoekenden hierin de juiste begeleiding krijgen. “Sommige mensen maken echt moeilijk contact, kunnen niet altijd goed lezen of schrijven. Een standaard sollicitatieproces zit er voor hen niet in. Zij moeten hulp krijgen bij het schrijven en versturen van brieven en telefoontjes plegen.” Volgens Wim is het belangrijk dat ondernemers hun bedrijf kijken en onderzoeken welke taken geschikt zijn voor mensen die graag niet te ingewikkeld of repeterend werk doen. “Als je dat goed doet, kost dat je geen geld, maar levert het je juist wat op, zowel in sociaal als in financieel opzicht.”
