Prinsjesdag 2024 en de Rijksbegroting voor 2025

Dat stelt werkgeversvereniging AWVN in een eerste reactie op de uitgesproken Troonrede en op de Miljoenennota. AWVN is blij dat ontwikkeling en innovatie als oplossingsrichtingen worden benoemd voor de arbeidsmarktkrapte, omdat dit aanjagers zijn voor het verhogen  van de arbeidsproductiviteit.

Tegelijkertijd roepen de financiering en de vereiste nadere uitwerking van deze voornemens vraagtekens op. Zo blijkt uit de begroting van SZW dat het kabinet 113 miljoen euro wil bezuinigen op leren en ontwikkelen. Ook is er relatief weinig aandacht voor vraagstukken als werkdruk, ziekteverzuim en achterblijvende opleidingsinspanningen.

AWVN stelt dat de beleidsvoornemens in de begroting van het ministerie van SZW behoorlijk consistent zijn met die van het vorige kabinet. Positief is dat minister Van Hijum het arbeidsmarktpakket van het vorige kabinet voortzet. Ook benoemt het kabinet dat werken lonender moet worden. Het kabinet stelt terecht dat hiervoor een herziening van het belasting- en toeslagenstelsel nodig is.

Grip op arbeidsmigratie is een belangrijk speerpunt van dit kabinet. AWVN vindt het zorgelijk dat de focus  vooral ligt op de problemen rond arbeidsmigranten. Terwijl zij een waardevolle bijdrage leveren aan onze economie en maatschappij, bijvoorbeeld in cruciale sectoren als bouw, zorg en techniek.

AWVN signaleert verder paradoxen op dit beleidsterrein. Het kabinet ziet weliswaar het belang van kennismigranten voor onze economie en draait daarom de versobering van de 30-procentsregeling gedeeltelijk terug. Tegelijkertijd treft het kabinet maatregelen om studiemigratie af te remmen en gaan ze de kennismigrantenregeling mogelijk aanscherpen.

Het kabinet is van plan komend voorjaar een Arbeidsmarkttop te organiseren. Dat juicht AWVN toe. Tijdens zo’n topconferentie kunnen ideeën ontstaan over oplossingen voor de structurele arbeidsmarktkrapte.

Het kabinet erkent dat de arbeidsmarktkrapte een essentieel probleem vormt voor de Nederlandse economie. Om wendbaar te blijven, wil het kabinet de economie en de arbeidsmarkt moderniseren. Daarvoor werkt het kabinet een brede arbeidsmarktagenda uit langs vijf lijnen.

Het kabinet heeft oog voor de structurele arbeidsmarktkrapte en zet hier breed op in. Om te komen tot een oplossingsrichting voor een aantal belangrijke knelpunten wordt gekozen voor een programmatische aanpak, waarbij wordt opgetrokken met werkgevers en andere decentrale stakeholders om gezamenlijk oplossingsrichtingen vorm te geven. Tegelijkertijd betekent dit dat er nog tijd gemoeid zal zijn met het uitwerken van concrete oplossingen voor problemen die op dit moment al urgent zijn.

Wat vindt AWVN?
Het kabinet geeft op een aantal beleidsterreinen duidelijk aan dat bestaand beleid verder wordt voortgezet. Denk daarbij aan de hervorming van de arbeidsmarkt op het gebied van ‘flex-vast’, leven lang ontwikkeling, het vergroten van de arbeidsparticipatie en de aandacht voor tekortsectoren. Aanvullend komt er meer aandacht voor innovatie productiviteitsverhogende maatregelen. Hierdoor kan op de langere termijn het werk met minder mensen gedaan worden.

Het kabinet stelt een aantal maatregelen voor om de bestaanszekerheid van werkenden te versterken. Zo wil het kabinet de tarieven in de loon- en inkomstenbelasting wijzigen, zodat mensen met een middeninkomen meer te besteden hebben. Onder de huidige wetgeving zijn er drie belastingtarieven, waarvan de eerste twee aan elkaar gelijk zijn als ook het tarief van de maximale premie voor de volksverzekeringen in deze vergelijking wordt meegenomen.

In 2025 wordt het tarief in de eerste 2 schijven gesplitst. Daarmee wordt een gerichte lastenverlichting voorgesteld voor belastingplichtigen met een middeninkomen en die de AOW-leeftijd nog niet hebben bereikt. Het toptarief in de tweede schijf gaat omhoog met een bedrag van 1.296 euro. Dat is buiten de tabelcorrectiefactor voor inflatie van 1,012 een extra verhoging van 390 euro. Dat is gunstig voor de werknemers met hogere inkomens.

Wat vindt AWVN?
Werknemers houden van het brutoloon meer nettoloon over. Dat komt door het introduceren van een extra belastingschijf en het verhogen van de arbeidskorting. AWVN pleit al jaren voor het meer lonender maken van werken. Aan deze oproep wordt gehoor gegeven.

Het kabinet wil dat zoveel mogelijk mensen gezond hun pensioen halen en daarnaast duurzame inzetbaarheid stimuleren, zodat mensen zinvol langer aan het werk kunnen blijven. Daarom blijft de maatwerkregeling duurzame inzetbaarheid en eerder uittreden ook in 2025 van kracht. Om ervoor te zorgen dat mensen ook na 2025 gezond met pensioen kunnen gaan wil het kabinet met de sociale partners bespreken hoe dat het beste geregeld kan worden.

Het kabinet draagt bij aan leren en ontwikkelen om de duurzame inzetbaarheid van werkenden en het verdienvermogen van werkgevers te vergroten. Ook draagt leren en ontwikkelen bij aan het oplossen van mismatch op de arbeidsmarkt. In maatschappelijk cruciale kraptesectoren wordt arbeidsmarktgerichte scholing gestimuleerd. Het kabinet ontwikkelt samen met sectoren waar ook in de toekomst voldoende mensen nodig zijn sectorale ontwikkelplannen.

Wat vindt AWVN?
Er wordt fors bezuinigd op de SLIM-regeling en het Actieprogramma DI&LLO. AWVN vindt deze bezuinigingen op leven lang ontwikkelen en duurzame inzetbaarheid slecht nieuws voor werkgevers, werkenden en de gehele Nederlandse arbeidsmarkt. Het is bovendien in tegenspraak met de vijf lijnen van de arbeidsmarktagenda waar het kabinet naartoe wil werken.

Het beleidsprogramma Voor een Inclusieve Arbeidsmarkt (VIA) wordt voortgezet. Vanuit dit programma worden gelijke kansen op de arbeidsmarkt bevorderd. Onder andere voor mensen met een migratieachtergrond. Daarnaast is er een ontwikkelagenda Gelijke kansen gestart om in beeld te krijgen welke andere stappen werkgevers kunnen zetten om tot meer gelijke kansen in hun organisaties te komen.

Met de VIA-werkagenda en de ontwikkelagenda Gelijke kansen komen er instrumenten en werkwijzen beschikbaar voor werkgevers beschikbaar om gelijke kansen in de eigen organisatie te bevorderen.

Wat vindt AWVN?
Zowel binnen organisaties als op de gehele arbeidsmarkt moet er meer ruimte zijn voor gelijke kansen. De maatregelen van de regering dragen daaraan bij. Tegelijkertijd gaat het niet snel genoeg. Nog steeds staan veel mensen op basis van onterechte redenen buiten de arbeidsmarkt, of doen ze niet het werk dat ze het beste kunnen en willen doen. Gezamenlijk moeten we wegen vinden om sneller tot gelijke kansen op de arbeidsmarkt te komen.

Volgens het kabinet is er gerichter en selectiever arbeidsmigratiebeleid nodig. Zo moet arbeidsmigratie tegen lage lonen beperkt worden. Ook wil het kabinet de lusten en lasten van arbeidsmigratie eerlijker verdelen. Dit is in lijn met het door Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 geadviseerde scenario van gematigde groei.

De inzet op hoogwaardige kennismigratie blijft belangrijk. Dit is immers nodig voor de Nederlandse concurrentiekracht, het innovatief vermogen van de Nederlandse economie en de brede welvaart. Het kabinet zal de aanpak voor arbeidsmigratie nader vormgeven. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voert daarbij de regie en zoekt nauwe samenwerking met maatschappelijke partijen, uitvoeringsorganisaties en andere departementen.

De kennismigrantenregeling wordt mogelijk aangescherpt. Het kabinet denkt aan aanpassing van het salariscriterium en/of kwalitatieve voorwaarden – denk bij laatstgenoemde bijvoorbeeld aan het hebben van bepaalde diploma’s. Daarnaast wil het kabinet kijken naar de voorwaarden waaronder bedrijven als erkend referent worden aangemerkt.

De aanbevelingen van het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten worden voortgezet. Uitzendbureaus moeten in de toekomst toegelaten worden om personeel ter beschikking te mogen stellen. Opdrachtgevers mogen enkel nog werken met toegelaten uitzendbureaus. Dit gaat vorm krijgen in de Wet Toelating Terbeschikkingstelling van Arbeid (WTTA).

Verder wordt het boetebeleid voor de Wet Arbeid Vreemdelingen aangepast. Bij het bepalen van de boetehoogte, gaat meer differentiatie plaatsvinden. Bij opzet en grove schuld kunnen hogere boetes worden opgelegd.

Wat zijn de verdere plannen?
Er komt een afwegingskader voor de vestiging van nieuwe bedrijven in relatie tot arbeidsmigranten en ruimte. Ook wil het kabinet met de SER een adviesvraag verkennen over hoe gerichte arbeidsmigratie te realiseren is.

Het kabinet start op korte termijn een technische verkenning. Daarbij wordt de mogelijkheid onderzocht om op sectoraal niveau het inlenen van arbeidskrachten te verbieden, of een verplichting op te nemen om een minimumpercentage arbeidskrachten in eigen dienst te nemen.

De handhaving van de arbeidswetgeving zal verder worden opgepakt. Mogelijkheden worden onderzocht om afspraken te maken tussen werkgevers en gemeenten over kortdurende of tijdelijke huisvesting en voorzieningen voor hun werknemers.

Wat vindt AWVN?
Het is duidelijk dat het kabinet focust op asielmigratie, ook al is dit slechts een beperkt deel van de totale migratiepopulatie. De winst is dat de verschillende groepen migranten uit elkaar gehaald worden en niet meer met elkaar verward worden.

Voor arbeidsmigranten is dit positief. Vaststaat dat zij nodig zijn voor de Nederlandse economie en welvaart. De neveneffecten van arbeidsmigratie verdienen echter wel aandacht. Ook is positief dat eventuele uitvoering van de plannen meer op feiten dan op sentiment gebaseerd zal zijn.

Huisvesting speelt niet alleen bij migratie een rol. Dit is een maatschappelijk probleem. Wat AWVN echt mist, is een oplossing voor de acute tekorten die zich voordoen op de arbeidsmarkt. In dat verband pleit AWVN voor een vakkrachtenregeling die de tekorten op een aantal gebieden, zoals voor woningbouw en de energietransitie, snel kunnen helpen verminderen.