Op Prinsjesdag (19 september 2023) heeft de regering de Rijksbegroting voor 2024 bekendgemaakt. Op deze pagina zet AWVN de belangrijkste kabinetsvoorstellen voor komend jaar op een rij en brengen we de gevolgen voor werkgevend Nederland in kaart.
Wat betekent Prinsjesdag voor u als werkgever?
Het beleid dat uit de Rijksbegroting voortvloeit, kan gevolgen hebben voor u als werkgever. Om te voorkomen dat u de hele begroting uit moet pluizen, komt AWVN na Prinsjesdag met een duidelijke analyse met daarin een overzicht van de belangrijkste plannen en voorstellen. Zo weet u als werkgever precies waar u aan toe bent.
Wat zijn de belangrijkste kabinetsvoorstellen voor 2024?
Tot nu toe vindt u op deze pagina:
- de eerste reactie van AWVN op de troonrede: ‘Kabinet biedt inkomenssteun waar nodig’
- een samenvatting van de belangrijkste plannen voor werkgevers
- wat u als werkgever moet weten over de nieuwste CPB-raming
AWVN: ‘Kabinet biedt inkomenssteun waar nodig’
Nieuwsbericht: dinsdag 19 september
Prinsjesdag 2023 staat in het teken van bestaanszekerheid. Het demissionaire kabinet neemt maatregelen voor het behoud van koopkracht en het voorkomen van een toename van mensen die onder de armoedegrens leven. Gezien de impact die de inflatieschok heeft gehad op burgers, is dit te begrijpen. Tegelijkertijd is er druk op de politiek om meer maatregelen te nemen. AWVN roept de politiek op om tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen verstandig om te gaan met de beperkte beschikbare middelen, zodat alleen de groepen die het nodig hebben worden geholpen en er ook ruimte blijft om te investeren in de lange termijnuitdagingen waar Nederland voor staat.
Een demissionair kabinet heeft beperkt ruimte om maatregelen te nemen. De maatregelen die tijdens Prinsjesdag zijn gepresenteerd, gaan daarom in op de meest urgentie kwestie: het behouden van koopkracht en het voorkomen van armoede onder kwetsbare groepen. Het kabinet trekt twee miljard euro uit om groepen met lagere inkomens te steunen. Dit doet het kabinet via een hogere huurtoeslag, de verhoging van het kindgebonden budget en de verhoging van de arbeidskorting. AWVN vindt het logisch dat de overheid haar verantwoordelijkheid neemt in het opvangen van de inflatiepiek, net zoals werkgevers dat hebben gedaan door fors hogere lonen af te spreken.
Diverse politieke partijen en maatschappelijke groepen roepen om meer koopkrachtmaatregelen. Door de gepresenteerde kabinetsplannen blijft de armoede op het lage niveau van de afgelopen twee jaar. Daarmee blijft de armoede ruim onder het gemiddelde niveau van de afgelopen decennia. Daarnaast is het koopkrachtniveau van de laagste inkomensgroepen en uitkeringsgerechtigden door deze maatregelen weer op peil.
Verdere koopkrachtmaatregelen zijn hierdoor niet verstandig. Inkomenscompensatie kan immers ook onbedoelde neveneffecten hebben. Een neveneffect is bijvoorbeeld dat het nog minder aantrekkelijk wordt om te gaan werken. Ook is het risico dat de afstand tussen verschillende inkomensgroepen zodanig klein wordt dat het minder aantrekkelijk is om meer uren te gaan werken of door te groeien naar een volgend inkomensniveau. Dit effect treedt met de huidige kabinetsmaatregelen al gedeeltelijk op. Verder is inkomenscompensatie kostbaar en tijdelijk, terwijl prijsstijgingen structureel zijn geworden. Het is belangrijk om ook te kijken naar de uitgaven en hoe mensen daar beter grip op kunnen krijgen, zoals de energierekening en de kosten van een woning.
Op dit moment is het kabinet demissionair en zijn we in afwachting van nieuwe verkiezingen. Het merendeel van de arbeidsmarktdossiers zijn niet controversieel verklaard. Dat is goed nieuws, want het betekent dat de afgesproken hervormingen op de arbeidsmarkt door kunnen gaan. En dat moet ook. Sterker nog, er liggen alweer nieuwe vraagstukken te wachten op nieuw beleid. Fundamentele opgaven zoals hoe we moeten omgaan met de vergrijzing, de impact van digitalisering op werk, en wat te doen met de structurele krapte. Deze zaken vragen om een antwoord van het komend kabinet. Daar kunnen werkgevers, net als in de arbeidsmarktplannen die nu op tafel liggen, het nodige in betekenen. Dat kan alleen als de overheid aangehaakt is. Tijd voor een stabiel en toekomstgericht kabinet dus.
AWVN over de belangrijkste punten uit de Prinsjesdagplannen
Het demissionair kabinet Rutte IV heeft op dinsdag 19 september 2023 de Prinsjesdagplannen gepresenteerd. Prinsjesdag is een belangrijk meetmoment om te kijken hoe het staat met de plannen uit het coalitieakkoord. Ook is het een goed moment om te kijken naar wat er op stapel ligt voor komend jaar.
De situatie is in 2023 anders dan in andere jaren. Dit omdat het kabinet nu demissionair is. Tegelijkertijd drukken de effecten van de inflatie nog steeds een nadrukkelijke stempel op de gepresenteerde plannen. AWVN ziet dat er ook relevante plannen voor werkgevers zijn. In onderstaand overzicht vindt u een samenvatting van de belangrijkste thema’s uit de Prinsjesdagplannen voor werkgevers.
1. Algemeen arbeidsmarktpakket
Het arbeidsmarktpakket bevat maatregelen om de wendbaarheid van werkgevers te vergroten. Deze plannen waren grotendeels al bekend en worden in de nabije toekomst verder uitgewerkt in lijn met het eerder uitgebrachte SER MLT-advies. Een belangrijk onderdeel van dit advies is het verbeteren van de positie van flexibele werknemers met tijdelijke contracten, oproepcontracten en uitzendcontracten. Ook wordt gewerkt aan het verduidelijken van het werknemersbegrip ten opzichte van de zzp-er.
Wat is het kabinet van plan?
- Oproepovereenkomsten vervangen door een basiscontract, met een uitzondering voor scholieren en studenten
- De werkzekerheid van uitzendkrachten verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan het verkorten van Fase A en B en het toekennen van gelijke arbeidsvoorwaarden
- Het laten vervallen van de ketenregeling, maar wel met een administratieve vervaltermijn
- Een rechtsvermoeden van het bestaan van een arbeidsovereenkomst voor werkenden die minder dan 30-35 euro per uur verdienen
Daarnaast wordt gewerkt aan een Crisisregeling Personeelsbehoud. Deze voorgestelde regeling biedt werkgevers bij een crisis of calamiteit de mogelijkheid om werknemers te herplaatsen binnen het bedrijf of om werknemers te vragen tijdelijk minder uren te werken.
Het kabinet werkt ook aan een aanpassing van de regels op het gebied van loondoorbetaling bij ziekte. Kleine- en middelgrote werkgevers krijgen door deze aanpassing eerder duidelijkheid over de mogelijkheid om een langdurig zieke werknemer te vervangen.
Ook worden de regels rond de WW-premiedifferentiatie aangepast bij overwerk door werknemers met een vast contract. Werkgevers krijgen dankzij de verandering achteraf minder vaak te maken met de hogere WW-premies als er over het hele jaar gemiddeld meer overwerk is verricht dan 30% van de contracturen.
Wat vindt AWVN
De maatregelen zijn uitwerkingen van het MLT-akkoord. Hiermee zetten we een stap in de hervormingen die nodig zijn om de arbeidsmarkt toekomstbestendiger te maken en meer balans te krijgen tussen werkenden met uiteenlopende contractsoorten. Voor werkgevers is het belangrijk dat de koers die is uitgezet, wordt aangehouden. AWVN vindt het daarom goed dat de MLT-afspraken voortvarend worden uitgevoerd.
2. Leven lang ontwikkelen
Op het terrein van leven lang ontwikkelen kondigt het ministerie van SZW enkele plannen aan voor op de lange termijn. Er worden verschillende varianten uitgewerkt, waaronder leerrechten.
De SLIM-regeling wordt hoger, daarvoor wordt het STAP-budget gebruikt omdat die regeling stopt. De SLIM-regeling is een subsidie voor leren en ontwikkelen in het mkb. De regeling wordt uitgebreid met individuele scholing.
Er komt een meerjarig programma leercultuur, gericht op het informeel leren op het werk.
Verder worden twee programma’s (Leeroverzicht en Vaardig met Vaardig) gefinancierd. In de programma’s doen publieke- en private partijen ervaring op met ‘skillstaal CompetentNL’. Het Nationaal Groeifonds (NGF) gaat het project LLO Collectief Laagopgeleiden en Laaggeletterden financieren. Dit project richt zich op de ontwikkeling van opleidingsprogramma’s voor laaggeletterden en laagopgeleiden, waarin het verwerven van basisvaardigheden en het verwerven van beroepsvaardigheden centraal staan
Wat vindt AWVN
De SLIM-regeling gaat snel gebruikt worden. De andere initiatieven die zijn aangekondigd hebben pas effect op de langere termijn. AWVN vindt het positief dat het kabinet aan de slag gaat met leercultuur, het verkennen van leerrechten en skillstaal. Ook vindt AWVN het goed dat er geïnvesteerd wordt in basisvaardigheden en beroepsvaardigheden.
Hopelijk levert de investering in ‘leven lang ontwikkeling’ snel resultaten op. De arbeidsmarkt kan immers niet wachten. Het belang van leren en ontwikkelen is niet te onderschatten in deze tijd van arbeidsmarktkrapte en mismatch in competenties door technologische ontwikkelingen.
3. Inclusief werkgeven
Verschillende initiatieven op het gebied van inclusief werkgeven worden voortgezet of uitgebreid. Zo blijft de dienstverlening van regionale mobiliteitsteams (rmt’s) beschikbaar, omdat de arbeidsmarktinfrastructuur komend jaar nog verder wordt uitgewerkt. De Banenafspraak wordt (heel beperkt) ruimer gemaakt. Er komt extra inzet voor jongeren met een kwetsbare arbeidsmarktpositie. Ook komt er een aanpak om de arbeidsparticipatie van 55+ers te vergroten. Het programma Verdere Integratie op de Arbeidsmarkt (VIA) wordt voortgezet. Binnen het programma is er specifiek aandacht voor statushouders.
Wat vindt AWVN
De aangekondigde maatregelen van het kabinet zijn een goede stap om werkgevers te helpen om verder inclusief te worden. Echter laat het kabinet na om tempo te maken op de taken die de overheid zelf heeft om de arbeidsmarkt inclusiever te maken. AWVN heeft met werkgevers een manifest uitgebracht voor gelijke kansen op de arbeidsmarkt om zelf acties te versnellen.
4. Koopkrachtpakket voor bestrijding armoede
5. Wijzigingen inkomstenbelasting
6. Loon en vergoedingen
Download de uitgebreide analyse Prinsjesdag 2023 als pdf
Wat moet u als werkgever weten over de nieuwste CPB-raming?
Het Centraal Planbureau (CPB) heeft op Prinsjesdag de Macro Economische Verkenning (MEV) voor 2024 gepubliceerd. In de publicatie geeft het CPB een beeld van de economische ontwikkelingen voor de komende jaren.
In de MEV is de eerdere ‘augustusraming’ (ook wel de concept- macro-economische verkenning genoemd) geactualiseerd met informatie uit de op Prinsjesdag gepresenteerde kabinetsplannen. De impact van de besluitvorming van het demissionaire kabinet is ook doorgerekend in de verkenning. Denk daarbij onder andere aan het koopkrachtplan van 2 miljard euro.
De MEV bevat veel belangrijke informatie voor werkgevers. AWVN zet de belangrijkste conclusies van de Macro-Economische verkenning op een rij.
- 2023 laat een afkoeling van de economie zien. In de eerste helft van het jaar was sprake van een lichte economische krimp, waardoor er officieel gesproken kan worden van een milde recessie. Een van de redenen van de ‘afkoeling’ is de verhoging van de rentes door de Europese Centrale Bank (ECB). De hogere rentes op leningen voor bedrijven drukken onder andere op bedrijfsinvesteringen.
- De werkloosheid loopt naar verwachting licht op tot 4% in 2024. De arbeidsmarkt blijft echter krap, ondanks het oplopen van het aantal faillissementen. Hierdoor schat het CPB in dat de meeste mensen die een baan verliezen, ook weer een baan gaan vinden.
- De inflatie blijft in 2023 hoger dan gedacht (3,9% volgens raming CPB). De oorzaak hiervan is de hogere kerninflatie. In 2022 liep de inflatie al hoog op door de sterk stijgende energieprijzen. In 2023 is wel sprake van een lagere inflatie dan in 2022, maar toch blijft de inflatie hoog. Dit komt door de doorwerking van hogere energie-en-loonkosten. In 2024 blijft de inflatie volgens het CPB ook hoger dan normaal (3,8%).
- In de tussenevaluatie van het cao-jaar 2023 constateerde AWVN dat de hoge inflatie in combinatie met de krappe arbeidsmarkt de lonen flink heeft laten stijgen. Het CPB stelt dat de cao-lonen in de marktsector in 2023 en 2024 verder gaan stijgen door de krappe arbeidsmarkt en de hoge inflatie. De schatting is als volgt: 5,9% in 2023 en 5,4% in 2024.
- De koopkracht herstelt in 2024 gedeeltelijk van het verlies aan koopkracht in 2022 en 2023. Ondanks de hogere lonen en aanvullende koopkrachtmaatregelen, daalt de koopkracht over heel 2023 met 1,1% door de hoge inflatie. In 2024 neemt de koopkracht voor de meeste mensen weer toe. Dit omdat de inflatie lager uitvalt dan in 2023. En ook omdat het effect van de hoge loonafspraken in de koopkracht terug te zien is. Er zijn echter wel grote verschillen tussen inkomensgroepen. In de periode 2022-2024 neemt de koopkracht van de laagste inkomensgroepen het meest toe (+3,6%), terwijl die van de hoogste inkomensgroepen daalt (-3,7%). Dit komt door de verhoging van de inkomstenbelasting voor hogere inkomens. Hogere inkomens betalen namelijk sneller een hoger belastingtarief omdat de tweede belastingschijf niet volledig geïndexeerd wordt.
- De AIQ, het deel van het nationaal inkomen dat bij werkenden terecht komt, daalt over het hele jaar 2023 en neemt in 2024 weer toe. Het CPB waarschuwde in de augustusraming al dat de winstgevendheid niet overal is toegenomen en dat er aanzienlijke verschillen zijn tussen sectoren. Hierdoor gaan de loonstijgingen deels doorwerken in de kerninflatie. Bedrijven zijn immers niet in staat de hogere lonen uit hogere productiviteit te betalen en daarom moeten ze hogere afzetprijzen hanteren.
- Het aantal personen in armoede blijft in 2024 gelijk ten opzichte van 2023. Dit komt onder andere door het koopkrachtpakket met een hogere huurtoeslag, hoger kindgebonden budget, de algemene heffingskorting in de bijstand en de jonggehandicaptenkorting. Het aantal kinderen in armoede daalt. Het aantal personen in armoede blijft hierdoor lager ten opzichte van 2021.
- De overheidsfinanciën verslechteren onder andere door de stijgende overheidsuitgaven op het gebied van sociale zekerheid, zorg en defensie. Dit heeft mede te maken met de vergrijzing en de stijging van het wettelijk minimumloon, waardoor ook uitkeringen meestijgen. Ook de hoge rente zorgt voor een toename van de overheidsschuld. Het CPB roept daarom op tot een houdbaar en stabiel begrotingsbeleid.
Een voorspelling is nog geen feit
Een raming is niet meer dan een voorspelling van wat er gaat gebeuren. Hoe goed onderbouwd ook, het blijft belangrijk om ramingen op waarde te schatten. Het CPB geeft dit ook zelf aan: gebeurtenissen in het buitenland zijn risicofactoren. Denk bijvoorbeeld aan de oorlog in Oekraïne, geopolitieke spanningen en toenemende schuldenproblematiek in de Eurozone door hogere rentes. Daarnaast zijn er ook binnenlandse onzekerheden, zoals de aankomende verkiezingen. Ramingen zijn dan ook geen wet van Meden en Perzen. Desalniettemin, is het goed om een goed onderbouwd inzicht te hebben in wat de toekomst voor ons in petto heeft, zodat u als werkgever zo goed mogelijk uw koers kunt bepalen.
Bekijk economische cijfers in ons dataportaal
Wilt u meer weten over de (economische) ontwikkeling in 2024? Via onderstaande knoppen heeft u toegang tot verschillende dashboards in ons dataportaal.
Tweede Kamerverkiezingen
Bekijk ook onze pagina over de Tweede Kamerverkiezingen
