De economie is continu in beweging, en dat vraagt veel van het aanpassingsvermogen van organisaties. Voor veel organisaties aanleiding om flexibel personeel als zzp’ers in te zetten. Dit type flexibele arbeid past bovendien bij een beroepsbevolking die steeds meer zelf wil bepalen hoeveel, wanneer en waar gewerkt wordt. Tegelijkertijd is deze vorm van flexwerk, door de enorme vlucht die het afgelopen decennium heeft genomen, in een negatiever daglicht komen te staan. Het gaat dan vooral om werk dat nauwelijks zekerheid of perspectief biedt, of dat structureel ingezet wordt voor een arbeidsrelatie waarvoor een vast contract op z’n plaats is.
Zzp'ers en platformwerkers
Zzp staat voor zelfstandige zonder personeel. Werken als zzp’er (of, zoals voorheen de courante was: freelancer) heeft voor- en nadelen. Zo moeten zpp’ers bijvoorbeeld zelf maatregelen treffen voor hun pensioen en zich verzekeren voor de gevolgen van werkloosheid en arbeidsongeschiktheid. Daar staat tegenover dat zij een hoger uurtarief hebben dan werkenden in loondienst, zelf bepalen hoe, wanneer en voor wie zij werken, en dat zij een aantal belastingvoordelen genieten.
Steeds meer werkenden zijn zzp’er. Volgens het CBS waren dat er in 2023 iets meer dan 1,2 miljoen (13% van alle werkenden). De groep zzp’ers is zeer divers en in alle bedrijfstakken werken zij.
• Over alle ontwikkelingen van de zzp-markt, maar bijvoorbeeld ook de beweegredenen om zzp’er te worden, leest u meer in het CBS-dossier ZZP
Digitale platforms maken gebruik van platformwerkers – zij vormen, bijvoorbeeld als maaltijdbezorger, de schakel tussen platformbedrijf en de klant. Veel platformbedrijven zetten die werkenden in als zzp’er. Of dat terecht is, blijkt nogal eens de vraag. De arbeidsrelatie van de platformwerker – werknemer of zzp’er? – is namelijk vaak niet zo duidelijk.
• Meer lezen over de platformeconomie (SER-onderzoek, 2020)
Dienstbetrekking of niet?
Aan het onderscheid tussen werknemer en zelfstandig ondernemer, zijn zwaarwegende arbeidsrechtelijke en fiscale gevolgen verbonden. Bijvoorbeeld op het gebied van ontslagbescherming, loondoorbetaling, loonheffingen en sociale premies.
Bij het beantwoorden van de vraag of er sprake is van een dienstbetrekking, spelen drie aspecten een rol:
• arbeid de werkende is verplicht (persoonlijk) arbeid te verrichten
• gezag de werkgever kan gezag uitoefenen over de werkende (gezagsverhouding)
• loon de werkgever is verplicht loon te betalen.
De aanwezigheid van een gezagsverhouding is vaak doorslaggevend bij het bepalen of het om een echte opdrachtsrelatie gaat of om een zogeheten schijnconstructie – waarbij dus feitelijk sprake is van een arbeidsovereenkomst.
Toch is het vaak lastig om vast te stellen of werkenden onder gezag staan. In het zogeheten Deliveroo-arrest (maart 2023) hanteerde de Hoge Raad een forse lijst met criteria en omstandigheden om te bepalen of de bezorgers bij het bedrijf in dienst was.
Meer informatie:
• Kenmerken van een arbeidsovereenkomst
• Schijnconstructies en gezagscriterium (blog)
• Worden alle zzp’ers werknemers? (blog)
Huidige en toekomstige handhaving
De wet die als doel heeft schijnconstructies tegen te gaan, is de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelatie (DBA). Deze bestaat al sinds 1 mei 2016, maar de Belastingdienst handhaaft tot op heden – ′behoudens een zeer selecte groep van kwaadwillenden′ – nauwelijks (het zogeheten handhavingsmoratorium). Op 1 januari 2025 gaat dat veranderen, zo heeft de Belastingdienst bekendgemaakt.
• Lees meer over de DBA
• Lees meer de handhaving vanaf 1 januari 2025
• Lees de toelichting van de Belastingdienst op de handhaving (11/2024)
Voorts is het de bedoeling dat op 1 juli 2025 de Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (VBAR) de wet DBA gaat vervangen. Volgens het wetsvoorstel dat ten grondslag lag aan de internetconsultatie moet een aantal vaste vragen tot een antwoord leiden op de vraag of er sprake is van werken ‘in dienst van’.
• Meer informatie over het wetsvoorstel VBAR
• Lees de reactie van de Raad van State op het wetsvoorstel (11/2024)
Herijking beleid flex- en zzp-contracten
Flexwerkers en zzp’ers vervullen een cruciale rol in de Nederlandse arbeidsmarkt, vindt AWVN. Maar AWVN constateert tegelijkertijd dat flex- en zzp-contracten te vaak voor komen in situaties waarin een vast contract beter zou passen. Strengere regelgeving zal werkgevers de komende jaren dwingen om bewuster om te gaan met hun arbeidscontracten en arbeidsvoorwaarden.
Maar misschien wel van nog van grotere invloed daarop zal de arbeidsmarktkrapte zijn. Werkgevers die aantrekkelijk willen blijven, zullen onder het oppervlak van het arbeidscontract moeten duiken om beter te kunnen inspelen op hedendaagse behoeften van werkenden.
• Lees het artikel over waarom AWVN vindt dat de omgang van werkgevers met flexwerk en zzp herijking behoeft.
Actueel
RvS: wetsvoorstel VBAR schiet te kort
Belastingdienst licht handhaving arbeidsrelatie toe
Blog arbeidsrecht, september 2024
Een moratorium van een moratorium
Internetconsultatie tot 23 juli 2024
Basisverzekering zzp'ers arbeidsongeschiktheid?
Wat zijn de gevolgen?
Booking.com sluit verplicht aan bij pensioenfonds
Belastingdienst: einde moratorium per 1/1/2025
Handhavingsplan arbeidsrelatie gepubliceerd
De Deliveroo-kwestie
In discussies over schijnconstructies, speelde de Deliveroo-kwestie een prominente rol. Mijlpalen op deze site van deze jarenlang slepende zaak in chronologische volgorde:
• 2018 Deliveroo-bezorger: geen arbeidsovereenkomst
• 2019 De zzp’er als werknemer II: Deliveroo revisited
• 2021 De zzp’er als werknemer III: Hof geeft FNV gelijk
• 2023 Deliveroo: wetgever is nu aan zet.
Na de uitspraak van Hoge Raad in 2023, werd de cao wegvervoer van toepassing op de arbeidsrelatie verklaard. Deliveroo had zich dus ook moeten aansluiten bij het verplichte bedrijfstakpensioensfonds voor wegvervoer. De maaltijddienst moet met terugwerkende kracht deze cao toepassen en pensioenpremies betalen.
Dienstverlening AWVN
Op 1 januari 2025 vervalt het handhavingsmoratorium en gaat de Belastingdienst weer volledig handhaven op toepassing van de Wet DBA (en de eventuele opvolger daarvan, Wet VBAR). Het vervallen van het handhavingsmoratorium kan voor opdrachtgevers forse financiële consequenties hebben. Het is daarom cruciaal om te weten wanneer iemand op basis van een arbeidsovereenkomst werkzaam is of werkzaam is als echte zzp’er – en wat precies de gevolgen zijn van die kwalificatie. Hierbij speelt recente jurisprudentie een leidende rol.
Voorkom onaangename verrassingen, en laat u adviseren door de juristen, advocaten en fiscalisten van AWVN.
Wilt u eens sparren over de ideale mix van arbeidsovereenkomsten in uw bedrijf – een mix van vast en flex die u uw organisatie voldoende wendbaarheid verschaft – en hoe u met uw HR-beleid hierop kunt inspelen? Neem dan contact op met uw eigen accountmanager.
AWVN-experts
