Blog arbeidsrecht
Als twee partijen hebben afgesproken dat zij geen arbeidsovereenkomst hebben, kan er dan toch sprake zijn van een arbeidsovereenkomst? Met andere woorden, hoe zwaar telt de bedoeling van de partijen bij de kwalificatie van de overeenkomst als arbeidsovereenkomst? Die partijbedoeling speelt geen rol bij de vraag of een overeenkomst als arbeidsovereenkomst moet gelden. Dat heeft de Hoge Raad afgelopen vrijdag besloten in een – langverwachte – uitspraak. Betekent dit nu dat opdrachtgever en zzp’er geen opdrachtovereenkomsten meer kunnen sluiten? En dat alle zzp’ers die voor u werkzaamheden uitvoeren nu uw werknemers zijn?
De Hoge Raad benadrukt dat de vraag of de overeenkomst aangemerkt moet worden als een arbeidsovereenkomst, een andere vraag is dan de vraag welke rechten en plichten partijen zijn overeengekomen. Wat partijen met elkaar hebben afgesproken moet nog steeds worden vastgesteld aan de hand van de letterlijke tekst en aan de hand van wat die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs van de afspraken mogen en mochten verwachten. Als de rechten en plichten aan de hand daarvan zijn vastgesteld, kan de rechter vervolgens kijken of de overeenkomst de kenmerken heeft van een arbeidsovereenkomst volgens de wet.
In dit weblog informeren de advocaten en juristen van AWVN u geregeld over actuele arbeidsrechtelijke ontwikkelingen.
Nu is natuurlijk de vraag of dit betekent dat de door u ingehuurde consultant of de maaltijdbezorger van Deliveroo nu ineens een arbeidsovereenkomst op zak heeft. In ieder geval is het zo dat de vraag pas echt relevant is als één van de partijen meent dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst. Bijvoorbeeld als de opdrachtgever de samenwerking beëindigt en de opdrachtnemer het daar niet mee eens is en beroep doet op een ontslagverbod. Dan moet de rechter onderzoeken wat partijen hebben afgesproken. Daarnaast zal hij bekijken of deze afspraken voldoen aan de elementen die zijn opgenomen in de wet, namelijk het persoonlijk verrichten van arbeid tegen loon onder het gezag van de werkgever.
Ik stel me zo voor dat het door deze uitspraak in zijn algemeenheid niet relevant is dat Deliveroo en de bezorger allebei een overeenkomst van opdracht voor ogen hadden. Wat ertoe doet is dat zij hebben afgesproken dat de maaltijdbezorger zelf mag weten wanneer hij een klus aanneemt. Dat zij daarmee de bedoeling hadden om de bezorger zelf de werkzaamheden te laten invullen, telt dan mee. Andersom telt misschien ook mee dat overeengekomen is dat de pizza binnen een bepaalde tijd moet worden bezorgd, met de bedoeling om de bezorger niet helemaal vrij te laten. Is er nu sprake van een gezagsverhouding? Om dat vast te stellen, mag niet meetellen dat partijen die wilden uitsluiten, maar moet meegenomen worden dat zij de bedoeling hadden om de bezorger een bepaalde mate van vrijheid te geven om zijn werkzaamheden zelf in te vullen. Of dit een gezagsverhouding inhoudt, is dan aan de rechter om te bepalen.
Deze uitspraak van de Hoge Raad lijkt niet heel veel verandering te brengen in de bestaande praktijk. Er is gekozen voor het verduidelijken van een lijn waar we al langer rekening mee hielden, namelijk dat partijen niet zomaar van de wet kunnen afwijken. Maak geen afspraak om niet op grond van een arbeidsovereenkomst te werken, maar denk na over hoe u de afspraken vormgeeft. De bedoeling van u en uw opdrachtnemer telt mee bij de vaststelling van de inhoud van de afspraken, maar niet bij de afweging of deze afspraken leiden tot een arbeidsovereenkomst. Of er nu ineens heel veel meer arbeidsovereenkomsten blijken te bestaan dan door partijen werd aangenomen, is nog maar de vraag. Zolang partijen hierin niet van mening verschillen, zullen zij dit niet aan een rechter voorleggen. Let op: de Belastingdienst kan nog een andere mening hebben dan partijen en de opdrachtgever/werkgever aanspreken op de benodigde premies en afdrachten als er een vermoeden is van een arbeidsovereenkomst.
