Geheugen van de polder

Geheugen van de polder. Arbeidsverhoudingen in vijftig tijdsbeelden is verschenen ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van werkgeversvereniging AWVN. Het boek bestaat uit zes delen, en behandelt in totaal vijftig verschillende onderwerpen.

Het eerste deel schetst de arbeidsverhoudingen tot 1919: het jaar van oprichting van AWVN – in eerste instantie als Zaansche Werkgevers Vereniging (ZWV), maar nog voor het einde van 1919 Algemene Werkgeversvereniging (AW-V).

In de vijf delen vanaf 1919, steeds verdeeld over tijdvakken van twintig jaar, die volgen passeren vervolgens tientallen andere ‘snapshots van honderd jaar arbeidsverhoudingen’ de revue. Een greep uit die onderwerpen: de crisis in de jaren dertig, het (zo goed als mislukte) plan van aanpak, de Duitse bezetting en de wederopbouw, de opkomst en neergang van de verzorgingsmaatschappij, de introductie van de 45-urige werkweek, de opmars van de vrouw op de arbeidsmarkt, de komst van gastarbeiders, de teloorgang van de steenkolenindustrie, de zogeheten brief van de negen, het akkoord van Wassenaar, het einde van de industriepolitiek, het begin van de flexibilisering, de Europese arbeidsmarkt anno nu, en de noodzaak om duurzaam-inzetbaarheidsbeleid vorm te geven.

Het boek geeft de lezers en passant een beeld van hoe AWVN in haar honderdjarig bestaan veranderde van een voornamelijk reactieve club tot de proactieve, vernieuwende, agenderende vereniging die zij nu is.

[Toevoeging redactie, januari 2021:] Het boek is inmiddels uitverkocht. Hieronder kunt elk hoofdstuk apart als pdf downloaden.

Geheugen van de polder

Periode tot 1919
•   1 ‘De man een werktuig’ | De sociale kwestie
•   2 1884 ‘Arme kleinen’ wettelijk beschermd | Kinderwet van Van Houten
•   3 1887 Ontluisterende inkijkjes in het fabriekswezen | Parlementaire arbeidsenquête
•   4 1906 Bonden bundelen de krachten | Nederlandsch Verbond van Vakvereenigingen
•   5 1918 Arbeiders, werkgevers en personen van studie | Hoge Raad van Arbeid, voorloper van de SER
•   6 1919 Verenigd rond de factor arbeid | Oprichting AWVN als ZW-V

1920-1939
•   7 Wortels van de overlegeconomie | Verzuiling
•   8 1927 Slijtvast instrument | Wet op de cao
•   9 1929 Crisis door speculatie en windhandel | Beurskrach Wall Street
• 10 1930 Een slepende kwestie | De Ziektewet
• 11 Stempelen, steun en klassenstrijd | De grote depressie
• 12 1931 De langste adem | Staking Chamotte Unie
• 13 1935 Met schop en kiepkar | Weinig bijval voor ‘plan van de arbeid’
• 14 1937 Keurslijf of pijler onder poldermodel? | Wet op het algemeen verbindend verklaren van cao’s

1940-1959
• 15 Het kantoor | AWVN in oorlogstijd
• 16 1945 Sociale partners in gesprek | Stichting van de Arbeid
• 17 1945 Nivellering en ontslagbescherming | Buitengewoon besluit arbeidsverhoudingen
• 18 Herstel binnen strakke marges | Wederopbouw van Nederland
• 19 Verzorging van wieg tot graf | Radicale breuk met nachtwakersstaat
• 20 1950 Adviesorgaan creëert draagvlak | Sociaal-Economische Raad
• 21 1950 Werknemers eisen inspraak | Wet op de ondernemingsraden
• 22 1957 Trekken van Drees | Introductie van de AOW

1960-1979
• 23 1961 Plotseling: de vrije zaterdag | De 45-urige werkweek
• 24 1966 Voor georganiseerd én ongeorganiseerd | Vakbondstientje
• 25 Huisvrouw, moeder en werknemer | Steeds meer vrouwen op de arbeidsmarkt
• 26 1967 Kroonjuweel werd molensteen | Wet op de arbeidsongeschiktheid
• 27 1968 Knevelwet-Roolvink houdt deur op de kier | Einde geleide loonpolitiek
• 28 1968 Machtige belangenbehartigers | Verbond van Nederlandse Ondernemingen
• 29 Oplossing voor gebrek aan werknemers | Gastarbeiders in Nederland
• 30 1974 Glück auf! | Sluiting van de steenkolenmijnen
• 31 1976 Zwaar geschut tegen plannen Joop den Uyl | Brief van de negen
• 32 1979 Het werk de maat genomen | ORBA: het eigen functiewaarderingssysteem van AWVN
• 33 1979 Arbeid verdelen: remedie tegen werkloosheid | Arbeidsduurverkorting op de agenda

1980-1999
• 34 1981 Getting to yes | Onderhandelen volgens Harvard-principes
• 35 1982 Werk boven loon | Akkoord van Wassenaar
• 36 1983 Rijn-Schelde-Verolme bankroet | Einde industriepolitiek
• 37 1993 Bedrijfstak en onderneming als zwaartepunt | Een nieuwe koers: decentralisatie
• 38 1994 Rood/blauw en het geloof in de markt | Paars
• 39 1995 AWVN wordt écht algemeen | De onstuitbare opmars van de dienstensector
• 40 1996 Een vlucht naar voren | Bipartite flexakkoord van de Stichting van de Arbeid

2000-2019
• 41 2003 Slimmer werken’ vernieuwt arbeidsproces | Sociale innovatie
• 42 2004 Unieburgers en expats rukken op | Internationaliserende arbeidsmarkt
• 43 2006 Eerder stoppen met werken te populair | VUT met pensioen
• 44 2008 Zwarte zwaan dient zich aan | De bankencrisis die een kredietcrisis werd
• 45 2013 Langer doorwerken wordt noodzaak | Duurzame inzetbaarheid
• 46 2014 Patroon werd werkgever, arbeider werkende | De werkende centraal
• 47 2015 Eendracht | Ongedeeld FNV?
• 48 2016 Wettelijke verankering praktijkverschijnsel | Het nieuwe werken
• 49 Nieuwe decorstukken | De verhalen van de toekomst
• 50 Waarom hebben werkgevers geen strijdlied? | Solidariteit onder werkgevers