Heeft een werknemer recht op loon tijdens een staking?
Werknemers die staken: het is een onderwerp dat regelmatig in het nieuws terugkeert. Een staking is een tijdelijke arbeidsweigering van een groep medewerkers met de intentie om een bepaald collectief belang te behartigen.
Op grond van het Europees Sociaal Handvest is staken een recht van werknemers. Desalniettemin wordt de werkgever getroffen en heeft hij daardoor minder arbeidskrachten, wat kan leiden tot het niet kunnen nakomen van verplichting aan klanten. Daarom wordt vaak de vraag gesteld of een werknemer recht heeft op loon tijdens een staking.
Sinds 1 januari 2020 geldt het volgende wettelijke uitgangspunt (als opvolger van de hoofdregel ‘geen arbeid, geen loon’): als een werknemer geen werkzaamheden verricht, dient de werkgever in beginsel toch het loon te betalen – tenzij het niet verrichten van die werkzaamheden in redelijkheid voor rekening van de werknemer behoort te komen.
Dit betekent dat een staking in beginsel altijd voor rekening van de werknemer komt, wat gevolgen kan hebben voor loongerelateerde arbeidsvoorwaarden zoals vakantieopbouw, ADV, pensioenpremies, eindejaarsuitkering en vakantietoeslag.
Maar let op: de rechtspraak onderscheidt verschillende types collectieve acties.
Enerzijds is er de werkstaking in georganiseerd verband – als middel om, met betrekking tot wijziging van arbeidsvoorwaarden, eisen van de werknemers kracht bij te zetten. Dit type actie ligt meer in de risicosfeer van de werknemers als totaliteit. Ook werkwilligen die door de acties niet kunnen werken, hebben daarom geen aanspraak op doorbetaling van het loon, tenzij de werknemers lid zijn van een vakbond die een staking organiseert en een vergoeding uitkering uit hun stakingskas.
Anderzijds onderscheidt de Hoge Raad een actie uitgevoerd door een klein aantal werknemers zonder steun van een vakorganisatie of de andere werknemers – een zogeheten wilde staking. Deze actie heeft een protestkarakter en is meestal van korte duur. Een wilde staking ligt in de risicosfeer van de werkgever. Bij de wilde staking kan er ook sprake zijn van werkwillige werknemers die in beginsel recht hebben op loondoorbetaling afhankelijk van hun bijzondere omstandigheden. Als de werknemer kan aantonen dat hij werkwillig is, maar ook dat hij ten aanzien van de actievoerders als buitenstaander is te beschouwen, heeft de werknemer recht op doorbetaling van loon.
Meer weten? Neem dan contact op met de AWVN-werkgeverslijn 070 850 86 05, werkgeverslijn@awvn.nl.
