Op 1 januari 2007 vond een fundamentele wijziging van de Arbeidsomstandighedenwet (‘Arbowet’) plaats: de overheid schrapte overbodige arboregels en bood ondernemingen meer ruimte voor maatwerk. Een noviteit in de nieuwe wet was de zogeheten arbocatalogus.
In een arbocatalogus beschrijven werkgevers en werknemers op eigen initiatief hoe ze voldoen aan doelvoorschriften van de overheid voor veilig en gezond werken. Een doelvoorschrift is een norm in de wet waaraan bedrijven zich moeten houden. Bijvoorbeeld het maximale geluidsniveau.
De Arbowet schrijft dus niet langer voor hoe deze normen moeten worden nageleefd, maar laat dat aan de bedrijven zelf over. De bedrijven kunnen dit vastleggen in een arbocatalogus. De catalogus beschrijft technieken en manieren, goede praktijken, normen en praktische handleidingen voor veilig en gezond werken. Een arbocatalogus kan op branche- of bedrijfsniveau gemaakt worden.
Let op
De procedure rond het opstellen, toetsen en hanteren van arbocatalogi bij bedrijfsinspecties heeft de Arbeidsinspectie vastgelegd in een beleidsregel. Omdat deze procedure op een aantal onderdelen aan herziening toe was, is met ingang van 14 juni 2019 de oude Beleidsregel arbocatalogi 2010 vervangen door de Beleidsregel arbocatalogi 2019. Deze nieuwe Beleidsregel, tot stand gekomen in nauw overleg met de Stichting van de Arbeid, is op 13 juni 2019 gepubliceerd in de Staatscourant. Zie het nieuwsbericht van maandag 24 juni 2019, Beleidsregel arbocatalogi vernieuwd
De overheid gaat ervan uit dat werkgevers en werknemers in staat zijn om een professionele arbocatalogus op te stellen. Daarom worden de catalogi niet uitgebreid getoetst door de Arbeidsinspectie, maar marginaal. Er wordt bekeken of de totstandkoming goed verlopen is en of de catalogus adequaat is. Samengevat wordt het volgende getoetst.
• Is beschreven voor welk werkgebied (branche/bedrijfssector of landelijk) de catalogus bedoeld is?
• Vertegenwoordigen de opstellers de werkgevers en werknemers op wie de arbocatalogus van toepassing is?
• Is de catalogus beschikbaar voor werkgevers en werknemers?
• Wordt bij navolging van de catalogus voldaan aan de doelvoorschriften? Dit punt wordt getoetst met een zogenaamde quickscan: is de catalogus begrijpelijk, logisch en niet in strijd met de wet?
Werkgevers en werknemers zijn zelf verantwoordelijk voor de inhoud en verspreiding van een arbocatalogus. Eind 2017 waren er 161 arbocatalogi goedgekeurd door de Arbeidsinspectie (update cijfer 2023: 151). U vindt het overzicht van beschikbare arbocatalogi op het arboportaal van het ministerie van SZW.
Ontwikkel uw eigen arbocatalogus
Speciaal voor brancheorganisaties en bedrijven die een eigen arbocatalogus willen ontwikkelen, heeft de SER een pagina met praktische tips en tools in het leven geroepen: de arbocatalogus.
Controle Arbeidsinspectie
De Arbeidsinspectie controleert bedrijven op naleving van de wet- en regelgeving en houdt daarbij rekening met de oplossingen uit de arbocatalogus. Wie de oplossingen uit een positief getoetste arbocatalogus opvolgt, wordt minder streng gecontroleerd dan andere bedrijven. Bij ernstige overtredingen van de Arbowet treedt de inspectie daarentegen hard op.
Strikt genomen komt de term arbocatalogus niet voor in de Arbowet. In de zogeheten Memorie van Toelichting van de Arbowet staat wel dat de arbocatalogus een hulpmiddel kan zijn voor het voldoen aan de doelvoorschriften. De arbocatalogus wordt gezien als een erkend, breed gedragen en door de sociale partners zelf uitgeschreven recept voor gezonde en veilige arbeidsomstandigheden. Wie met een door de Arbeidsinspectie goedgekeurde arbocatalogus werkt, weet dat hij goed zit en voldoet aan de wettelijke normen en doelvoorschriften voor die onderdelen die in de arbocatalogus staan.
