Hoe beleef je als werknemer de Ramadan te midden van collega’s die merendeels niet-moslim zijn? En wat kan een werkgever doen voor vastende medewerkers? Najat Zarhouni en Rabia Karahan kunnen erover meepraten. Als medewerkers van de Schiphol Group vragen zij sinds vier jaar aandacht voor de islamitische vastenmaand. ‘Dit is een van de weinige onderwerpen die vraagt om een top-down benadering.’
‘De eerste drie dagen moet ik vooral afkicken van de koffie, daarna krijg ik altijd een enorme boost.’ Najat Zarhouni, senior manager IT bij Schiphol Group, vast dit jaar voor de tweede keer in haar leven niet mee tijdens de Ramadan, omdat ze borstvoeding geeft. Een eerdere keer was zwangerschap de reden. ‘Ik haal het later in, zodra het mogelijk is.’ Ook haar collega Rabia Karahan, People Lead Business Platform Employee, kan ‘knallen’ tijdens de Ramadan, merkt ze. ‘Door het vasten krijg je een betere focus.’
Dat klinkt misschien of vasten makkelijk is, maar dat is het bepaald niet, benadrukken ze samen. ‘Vasten moet je met beleid doen. Als je bijvoorbeeld wilt sporten, moet je dat goed plannen’, zegt Zarhouni. Karahan: ‘En als je weer eet, na zonsondergang, moet je je niet volstoppen met koolhydraten. Dan voel je je de volgende dag slecht.’
Voor hen als kantoormedewerkers in een leidinggevende functie, is het vasten relatief makkelijk vol te houden. ‘Wij kunnen flexibel zijn met onze agenda’, zegt Karahan. ‘Wij kunnen onze afspraken zo inplannen dat we wat later beginnen, eerder eindigen of vanuit huis werken. Uiteraard daar waar dat mogelijk is.’ Zarhouni: ‘Die flexibiliteit is absoluut het fijne van ons werk. Ook voordat ik leidinggevende was, heb ik nooit om toestemming hoeven vragen om wat andere werktijden aan te houden.’ Karahan: ‘Al bespreek je het natuurlijk wel altijd even met collega’s, zodat ze weten hoe het komt dat je tussen 10 en 12 ’s avonds ineens aan het mailen bent.’
Voor hun collega’s in operationele afdelingen, die diensten volgens rooster hebben, is de vastentijd veel lastiger. Daarvan zijn ze zich goed bewust. Zarhouni: ‘Je kunt in de operatie niet zo flexibel zijn. Het werk moet gewoon worden gedaan. Bovendien werken er in de operatie in verhouding ook meer mensen met een islamitische achtergrond. Als je werkt in een team van tien mensen van wie vijf vasten, kun je niet zomaar het rooster aanpassen aan die vijf.’
Maaltijd met collega’s
Dat wil niet zeggen dat een werkgever niets kan doen voor vastende medewerkers, benadrukken ze. ‘Het scheelt al enorm veel als er positieve aandacht voor is’, zegt Karahan. ‘Praat erover, wens vastende medewerkers een fijne ramadan en vraag zo nu en dan even hoe het met ze gaat. Laat ze weten dat ze aan de bel kunnen trekken als ze het moeilijk hebben. Vastende medewerkers zijn niet zielig, maar het doet natuurlijk altijd goed als je collega’s en je leidinggevende oog voor je hebben.’
Zo’n 250 medewerkers van het bedrijf schuiven donderdag aan bij de iftar. ′We willen zoveel mogelijk collega’s verbinden die elkaar niet kennen. Een van tevoren vastgestelde tafelschikking zorgt aan iedere tafel voor een optimale mix van verschillende afdelingen, functieniveaus en levensovertuigingen.′
Karahan en Zarhouni sloegen vier jaar geleden de handen ineen om binnen de Schiphol Group meer aandacht te vragen voor de vastenmaand. ‘We hebben toen voor het eerst een gezamenlijke iftar georganiseerd: de maaltijd na zonsondergang waarmee we het vasten breken’, vertel Karahan. ‘Dat initiatief is met open armen ontvangen. Meteen al gaf onze CEO er aandacht aan en inmiddels is de exposure ieder jaar groter geworden.’
Ook dit jaar vindt de iftar plaats, op de donderdag voor Pasen. ‘We kwamen er te laat achter dat komende donderdag een christelijke feestdag is – Witte Donderdag – waardoor de pastores van de Schiphol Group dit jaar niet aanwezig kunnen zijn. Dat is jammer. Gelukkig zitten we niet verlegen om aanmeldingen en hebben we ons maximum van 250 aanmeldingen makkelijk gehaald.’
Dat betekent dat 10 procent van de in totaal 2500 medewerkers van het bedrijf aanschuiven bij de iftar. Een van tevoren vastgestelde tafelschikking zorgt aan iedere tafel voor een optimale mix van verschillende afdelingen, functieniveaus en levensovertuigingen. Zarhouni: ‘We willen zoveel mogelijk collega’s verbinden die elkaar niet kennen.’ Gesprekskaarten op tafel zijn bedoeld om een open, inhoudelijk gesprek op gang te brengen. Een toespraak van een islamitische deskundige – bijvoorbeeld een imam – is een ander vast onderdeel geworden van de iftar, naast uiteraard lekker eten.
Top-down
Als vastende medewerkers kun je zelf veel doen aan positieve aandacht voor de Ramadan, zegt Zarhouni. ‘Een paar jaar geleden hebben we bijvoorbeeld een ontbijt georganiseerd voor collega’s op de laatste dag vóór de Ramadan. Toen mochten collega’s ook meteen al hun vragen stellen over de Ramadan. Een vraag die we vaak krijgen, is bijvoorbeeld “Mag je overdag zélfs geen water drinken?”’ Karahan: ‘Soms zijn het dezelfde collega’s die die vraag een jaar later opnieuw stellen, haha. In ieder geval vinden we het fijner dat mensen hun vragen vóór of aan het begin van de Ramadan kunnen stellen.’ Aan het einde van de Ramadan, als Eid al-Fitr wordt gevierd – in de volksmond vaak Suikerfeest genoemd – neemt ze weleens iets lekkers mee voor collega’s.
Voor het organiseren van zulke feestelijke en informatieve bijeenkomsten is de steun van de bedrijfsleiding nodig. ‘Normaal ben ik erg voorstander van een bottom-up benadering’, zegt Karahan. ‘Maar dit is bij uitstek een onderwerp dat vraagt om een top-down aanpak. De directie moet het belangrijk vinden, er aandacht voor vragen en zelf het goede voorbeeld geven. Wij zijn ontzettend blij dat onze directie ieder jaar vrijwel voltallig aanwezig is bij de iftar.’
Diversiteitsdag
De positieve aandacht voor de Ramadan past bij de ontwikkeling die de Schiphol Group de afgelopen jaren heeft doorgemaakt. ‘Sinds de eerste iftar is er nog meer aandacht voor diversiteit en inclusie, op allerlei gebieden: lhbtiq+, mensen met een beperking, maar ook het hindoeïstische lichtjesfeest Divali of de Surinaamse feestdag Keti Koti’, zegt Karahan. ‘We hebben inmiddels ook een aantal extra vrije uren in onze cao gekregen voor een diversiteitsdag: we kunnen een extra dag naar keuze vrij nemen. Ik neem altijd vrij met Eid al-Fitr. Het is ook gewoner geworden om onderling te praten over de dingen die vanuit ons geloof belangrijk zijn. Ik gun het ieder klein of groot bedrijf dat medewerkers dit met elkaar delen.’
Zarhouni: ‘Toen wij vier jaar geleden aandacht vroegen voor de Ramadan, vonden we dat de Schiphol Group achterliep bij bijvoorbeeld de Nationale Politie, die toen al jaren de iftar organiseerde. Inmiddels ben ik supertrots op mijn bedrijf, vooral omdat er vanuit de top ongekend veel aandacht is voor diversiteit. Door met elkaar te praten over wat belangrijk voor ons is, ontstaat er begrip voor elkaar. Zo kun je met kleine dingen echt werken aan betere teams, is mijn overtuiging. Het maakt bovendien ons bedrijf aantrekkelijk. Ik zag op social media reacties op onze iftar voorbij komen van mensen die zeiden: het lijkt me leuk om bij jullie te werken.’
Diversiteitsdag: traditionele Nederlandse feestdag uitruilen
De vastenmaand wordt afgesloten met het Suikerfeest. Dit is vaak een groot familiefeest. Men gaat bij elkaar op bezoek en geeft elkaar cadeautjes of geld. En er wordt flink uitgepakt met allerlei zoete lekkernijen. Wat kunt u als werkgever doen om werknemers deze feestdag te laten vieren? Steeds meer werkgevers geven hun werknemers de mogelijkheid om verlof voor traditionele Nederlandse feestdagen uit te ruilen voor een verlofdag die vanwege hun geloof of culturele achtergrond belangrijk is. Bijvoorbeeld Hemelvaartsdag, Tweede Pinksterdag, of Goede Vrijdag (als dat een betaalde feestdag is in uw cao of arbeidsvoorwaardenregeling) kan worden uitgeruild voor het Suikerfeest. Of werknemers krijgen één diversiteitsdag die ze naar eigen keuze mogen inzetten. Dit past in de bredere trend om feestdagen meer aan te laten sluiten bij individuele behoeften van werknemers.
Tekst Berber Bijma
Gerelateerd
Vragen over diversiteitsdag? Contacteer
